Sultonmurod Olim, Sunnat Ahmedov, Rahmon Qo‘chqorov


«Bugungi murakkab va tahlikali zamonda yozuvchining



Download 5,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/134
Sana14.07.2022
Hajmi5,53 Mb.
#797747
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   134
«Bugungi murakkab va tahlikali zamonda yozuvchining
bashariyatni ertangi kunini o ‘ylab, odamlarni ezgulik, insof-
diyonat, mehr-oqibat va bag‘rikenglikka da’vat etishga qaratilgan
haroratli so ‘zi har qachongidan ham muhim ahamiyat kasb
etmoqda. Ya’ni, yozuvchi: «Ey odamzod, ko‘zingni och, sen nima
uchun yashayapsan, inson degan yuksak nomga munosib bo‘lish
uchun nima qilyapsan?» degan savollarni kitobxon oldida, jamiyat
oldida qat’iy qilib qo‘ya olsagina, o ‘ylaymanki, o ‘zining insoniy
va ijodiy burchini bajargan bo‘ladi» ( « 0 ‘zbekiston adabiyoti va
san ’ati» gazetasi. 2009-yil, 3-iyul soni).
Albatta, adabiyot hayotdan quruq nusxa ko‘chirish, «hayot- 
dagiga o ‘xshatib yozish» degani emas. Agar shunday b o ‘lganida


so‘z san’atining qadri ham , qiymati ham b o ‘lmas edi. 
H ayot
haqiqati
(hayotda yuz bergan voqea-hodisalar) 
badiiy haqiqat
(chinakam badiiy asar)ga aylanislii uchun ijodkor tug‘ma iste’dodga 
ega b o ‘lishi lozimligini Siz yaxshi bilasiz. Bunga qo‘shimcha, o ‘sha 
ijodkor hayot sirlarini tez ilg‘ashi, yuzaki qaraganda bir-biriga 
aloqasi yo‘qdek ko‘rinadigan voqealar o‘rtasidagi bog‘liqlikni anglay 
bilishi, eng m uhim i, inson degan murakkab mavjudot ko ‘nglini 
faqat o ‘zigagina xos nigoh bilan kashf eta olishi lozim. Buning 
uchun esa, ijodkor tinimsiz o ‘qib-o‘rganishi, odam lar xarakteriga 
xos b o ‘lgan eng m uhim jihatlarni erinm ay kuzatishi, k o ‘rib- 
bilganlarini um um lashtira olishi darkor.
Bu jarayonda yozuvchi-shoim ing ijodiy fantaziya kuchidan 
m ohirona foydalanishi m uhim ahamiyatga ega. 6-sinfda o ‘qi- 
g anim iz G ‘afur G ‘u lo m n in g m ash h u r «Shum bola» qissasi 
yodingizdami? 0 ‘ta injiq, ziqna, ezma Sariboyni m ot qoldirgan 
aslida Shum bolaning emas, uning «ma’naviy otasi» — yozuv- 
chining ijodiy kuchi em asm idi? «D andon sopli pichoq»dan 
boshlangan gapni chuvalab kelib, boyning turm ushga chiqmagan 
qizi — Adol opaning «o‘g‘il tug‘ib bergani»ga ulash uchun faqat 
G ‘afur G ‘ulomgagina xos ijodiy fantaziya kerak edi!
Bu yilgi adabiy saboqlar davomida bunday badiiy m o ‘jizalarga 
yana ko‘p m arotaba duch kelishingiz aniq.
H ar b ir zam onning o ‘z qahram onlari, h ar b ir avlodning 
o ‘xshashga intiladigan badiiy personajlari bo ‘ladi. Agar o ‘tgan asrlar 
kishilari Toliir va Zuhra, Rom eo va Julyetta, Farhod va Shirin 
munosabatlaridan qattiq ta ’sirlangan b o ‘lsalar, XX asr boshlaridagi 
o ‘zbek kitobxoni « 0 ‘tkan kunlar» romanini o ‘qib behad rulilangan. 
Yigitlarga Otabekning mardligi, tantiligi, millatsevarligi, qizlarga 
esa Kumushbibining iffati, jasurligi, go‘zal odobi ideal jihatlar 
hisoblangan. Shu nuqtayi nazardan qaraganda, bugungi kun yigit- 
qizlari ham o ‘z qahram onlarini kashf etishlari, ularga o ‘xshab 
yashashga intilishlari, ulardan o ‘m ak olishlari qanchalar m uhim - 
ligini his qilamiz.
H ayotni turli m uam m olarsiz tasaw u r etib b o ‘lmaydi, albatta. 
M uam m olarning esa katta-kichigi, m uhim va nom uhim i bor. H ar 
qanday m uam m oni badiiy asar mavzusiga aylantirish m um kindek 
tuyulsa-da, bu ishning e ’tibor berilishi lozim b o ‘lgan m uhim 
jihatlari ham bor.
G ap nim a haqda ketmoqda?


Y uqorida eslatganim izdek, hayotda yuz bergan yoki yuz 
berayotgan voqealar ko‘pchilik qatori yozuvchi-shoirlam i ham
o ‘ziga jalb qilmasligi, tezroq ular to ‘g‘risida yozishga undamasligi 
m u m k in em as. (Ijo d k o r hay o tiy h o d isalarg a n isb atan faol 
m unosabatda b o ‘lishi, xalqona pozitsiyani egallashi lozimligi 
to ‘g‘risida o ‘zimiz ham gapirdik.) Bulam ing barchasini inkor 
qilmagan holda esda tutishim iz kerak b o ‘lgan jiddiy bir masala 
bor. U h a m b o ‘lsa, o ‘sha — «hammani qiziqtirib q o ‘ygan» voqea- 
hodisa, zam on masalasi qanchalar 

Download 5,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   134




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish