Суд амалиётини умумлаштириш материаллари тўплами (кўчирмалар)

5. Ташувчига нисбатан юк ташишдан келиб чиқадиган 
даъвони қўзғатишдан олдин унга тегишли транспорт устави 
ёки ФКда назарда тутилган тартибда талаб қўйилган бўлиши 
шарт.
«UzGazOil» МЧж хўжалик судига мурожаат қилиб, 
«Ўзбекистон темир йўллари» даткдан 111 690 935 сўм асосий қарз 
ва 11 169 093 сўм жарима ундиришни сўраган.
биринчи инстанция судининг ҳал қилув қарори билан даъво 
қаноатлантирилган.
иш апелляция инстанцияси судида кўрилмаган.
кассация инстанцияси судининг қарори билан ҳал қилув 
қарори бекор қилиниб, иш юритиш тугатилган.
иш ҳужжатларига кўра, «UzGazOil» МЧжга нефть маҳсулот-
лари ортилган цистерналар Қарши станциясида белгиланган муд
-
датдан ортиқ туриб қолганлиги учун «Ўзбекистон темир йўллари» 
датк томонидан 11 169 093 сўм жарима ҳисобланган.
жаримани ихтиёрий тўлаш ҳақидаги талабномалар «UzGazOil» 
МЧж томонидан бажарилмаганлиги сабабли «Ўзбекистон темир 
йўллари» датк томонидан МЧжга кўрсатилаётган хизматлар 
учун тўланган маблағлар МЧжга нисбатан ҳисобланган жарима
-
лар ҳисобига ўтказилган.
шу сабабли «UzGazOil» МЧж хўжалик судига мурожа
-
ат қилиб, «Ўзбекистон темир йўллари» даткдан ушбу сум
-
маларни ундиришни, шунингдек, ундан «хўжалик юритув
-
чи субъектлар фаолиятининг шартномавий-ҳуқуқий базаси 
тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Қонуннинг 33-моддасига 

---

160
кўра ҳисобварақдан маблағларни асоссиз равишда акцептсиз 
чиқарганлиги сабабли шу сумманинг 10 фоиз миқдорида жарима 
ундиришни сўраган.
биринчи инстанция суди даъвони қаноатлантирган.
Фкнинг 724-моддасига кўра ташувчига нисбатан юк ташиш
-
дан келиб чиқадиган даъвони қўзғатишдан олдин унга тегишли 
транспорт устави ёки кодексида назарда тутилган тартибда талаб 
қўйилган бўлиши шарт.
уставнинг 155-бандига кўра темир йўлга нисбатан темир йўл 
уставидан келиб чиқувчи низолар бўйича даъволар темир йўл то
-
монидан тақдимномани қаноатлантириш қисман ёки тўлиқ рад 
этилган тақдирда ёхуд темир йўл томонидан ушбу уставнинг 
153-бандида назарда тутилган муддатларда жавоб олинмаганда 
тақдим қилиниши мумкин.
уставнинг 153-моддасида темир йўл темир йўл алоқаси 
орқали юк ташишдан келиб чиққан талабномаларни 3 ой даво
-
мида, жарима тўлаш бўйича талабномаларни 45 кун давомида 
кўриб чиқиши ва даъвогарни талабномани қаноатлантириши 
ёки рад этиши тўғрисида хабардор қилиши лозимлиги белги
-
ланган.
иш кассация инстанцияси судида кўрилганда, даъвогар томо
-
нидан низони судгача ҳал қилиш тартибига риоя қилинмаганлиги 
ва бундай тартибни қўллаш имконияти йўқотилганлиги 
аниқланган.
хпк 86-моддасининг 8-банди талабига кўра даъвогар судгача 
ҳал қилиш (талабнома юбориш) тартибига риоя этмаган бўлса, ба
-
шарти бу шу тоифадаги низолар учун қонунда ёки тарафлар шарт-
номасида назарда тутилган ва бундай тартибни қўллаш имкония
-
ти йўқотилган бўлса суд иш юритишни тугатади.
Юқоридагиларга кўра, кассация инстанцияси суди ҳал қилув 
қарорини бекор қилиб, иш юритишни тугатган.