Суд амалиётини умумлаштириш материаллари тўплами (кўчирмалар)

7. ФКнинг 951-моддасига биноан суғурта қилдирувчи 
суғурта ҳодисаси юз бергани ўзига маълум бўлганидан кейин 
бу ҳақда дарҳол суғурталовчини ёки унинг вакилини хабардор 
қилмаган бўлса, ва агар бу ҳақда суғурталовчида маълумотлар 
йўқлиги унинг суғурта товонини (суғурта пули) тўлаш маж-
буриятига таъсир этмаслиги исботланмаса, суғурталовчига 
суғурта товонини (суғурта пули) тўлашни рад этиш ҳуқуқини 
беради.
«саноатгеоконтехназорат» давлат инспекцияси хўжалик суди
-
га мурожаат қилиб, «Alfa Invest» суғурта ташкилотидан 25 685 802 
сўм ундиришни сўраган.

---

122
ишдаги ҳужжатлардан кўринишича, 2009 йил 14 сентябрда 
тарафлар ўртасида иш берувчининг фуқаролик жавобгарлигини 
мажбурий суғурта қилиш тўғрисида шартнома тузилган. ушбу 
шартномага кўра, суғурта ташкилоти иш берувчининг фуқаролик 
жавобгарлигини мажбурий суғурта қилиш шартномасининг амал 
қилиши даврида ходим ўз меҳнат вазифаларини бажариши билан 
боғлиқ ҳолда меҳнатда майиб бўлиши, касб касаллигига чалини
-
ши ёки соғлиғининг бошқача тарзда шикастланиши муносаба
-
ти билан ходимнинг ҳаёти ёки соғлиғига етказилган зарарнинг 
ўрнини қоплаш мажбуриятини олган.
2010 йил 15 июль куни соат 13–30да ойлик иш режаси асо
-
сида «Ўрта осиё махсус қурилиш» бошқармасининг самарқанд 
минтақавий кон-техника инспекцияси бошлиғи н. тен навоий-
когон йўналиши бўйича «жигули» русумли хизмат автотран
-
спорт воситасида кетаётганида «уаз» русумли автомашина билан 
тўқнашган. тўқнашиш оқибатида олинган тан жароҳати натижа
-
сида н. тен соат 14–30да вафот этган. ушбу бахтсиз ҳодиса юза
-
сидан тузилган махсус комиссия хулосасига кўра, содир бўлган 
бахтсиз ҳодиса ишлаб-чиқариш билан боғлиқ деб топилган.
шу боис, даъвогар суғурта ташкилотига мурожаат қилиб, Ва
-
зирлар Маҳкамасининг 2005 йил 11 февралдаги 60-сонли қарори 
билан тасдиқланган «ходимларга уларнинг меҳнат вазифаларини 
бажариш билан боғлиқ ҳолда шикастланиши ёки саломатликнинг 
бошқа хил зарарланиши туфайли етказилган зарарни иш берувчи 
томонидан тўлаш қоидалари»га асосан тўланиши лозим бўлган 
25 685 802 сўм зарар суммаси ва ўртача иш ҳақининг 5 ойлиги 
миқдорида, яъни 1 783 735 сўм нафақа суммасини тўлаб беришни 
талаб қилган.
суғурта ташкилоти даъвогарнинг талабини рад қилган ва бун
-
га Вазирлар Маҳкамасининг 2005 йил 11 февралдаги 60-сонли 
қарори билан тасдиқланган «иш берувчининг фуқаролик жавоб
-
гарлигини мажбурий суғурта қилиш қоидалари»нинг 29-бандини 
асос қилиб келтирган. унга кўра, суғурта қилдирувчи суғурта 
ҳодисаси вужудга келган кундан бошлаб ўн кун ичида суғурта 
ҳодисаси ҳақида суғурталанувчига хабар бериши лозим бўлган. 
бироқ, даъвогар бу талабга риоя қилмаганлиги Фкнинг 951-
моддасига биноан суғурталовчига суғурта товонини тўлашни рад 
этиш ҳуқуқини беришини важ қилиб келтирган.

---

123
Фк 951-моддасининг биринчи қисмида мулкий суғурта шар
-
тномаси бўйича суғурта қилдирувчи суғурта ҳодисаси юз бергани 
ўзига маълум бўлганидан кейин бу ҳақда дарҳол суғурталовчини 
ёки унинг вакилини хабардор қилиши шартлиги, агар шартнома
-
да хабар қилиш муддати ва (ёки) усули назарда тутилган бўлса, 
бу шартлашилган муддатда ва шартномада кўрсатилган усулда 
қилиниши лозимлиги, агар наф олувчи ўзининг фойдасига тузил
-
ган шартнома бўйича суғурта товонига бўлган ҳуқуқдан фойдала
-
ниш ниятида бўлса, айни шундай мажбурият наф олувчи зимма
-
сида бўлиши белгиланган.
бироқ Фк 951-моддасининг иккинчи қисмига кўра, ушбу 
модданинг биринчи қисмида назарда тутилган мажбуриятнинг 
бажарилмаслиги суғурталовчига, агар суғурталовчи суғурта 
ҳодисаси юз берганини ўз вақтида билганлиги ёхуд бу ҳақда 
суғурталовчида маълумотлар йўқлиги унинг суғурта товонини 
тўлаш мажбуриятига таъсир этмаслиги исботланмаса, суғурта то
-
вонини тўлашни рад этиш ҳуқуқини беради.
Мазкур ҳолатда суғурта ҳодисаси рўй берганлиги юзасидан ўз 
вақтида суғурталовчини хабардор қилинмаслиги унинг суғурта 
товонини тўлаш мажбуриятига таъсир этмайди. Чунки даъвогар
-
нинг ходими бўлган н. тен олинган тан жароҳати натижасида 
вафот этган ва бу ҳақда суғурталовчининг ўз вақтида хабардор 
қилмаслиги суғурта ҳодисасига таъсир қилмайди.
Юқоридагиларни инобатга олган ҳолда суд даъвогарнинг тала
-
бини қаноатлантирган.