Суд амалиётини умумлаштириш материаллари тўплами (кўчирмалар)

8. Белгиланган муддатлар ўтганидан кейин хорижий валю-
та тушуми тушишини кечикишига йўл қўйган юридик шахс-
резидентлар республика бюджети фойдасига тушмаган валюта 
маблағлари суммасига нисбатан 100 фоиз эквивалентида жа-
рима тўлаши лозим.
олтинкўл туман дси хўжалик судига мурожаат қилиб, 
«Oltinkul textile» МЧж Қкга 360 755 580 сўм молиявий санкция 
қўллашни сўраган.
биринчи инстанция судининг ҳал қилув қарори билан арз 
қилинган талабни қаноатлантириш рад этилган.
апелляция инстанцияси судининг қарори билан ҳал қилув 
қарори ўзгаришсиз қолдирилган.
кассация инстанцияси судининг қарори билан суд қарорлари 
бекор қилиниб, арз қилинган талаб қаноатлантирилган.
«Oltinkul textile» МЧж Қк ва Россия Федерациясининг «Голд
-
текс» МЧж ўртасида текстиль маҳсулотларини консигнация усу
-

---

252
лида етказиб бериш ҳақида тузилган контрактга асосан жавобгар 
299 222,23 аҚш доллари қийматидаги маҳсулотларни Ўзбекистон 
Республикаси божхона чегараси орқали олиб ўтган.
жавобгар қонунда белгиланган муддат ўтгандан кейин 
245 343,53 аҚш доллари миқдоридаги хорижий валюта тушуми 
тушишини кечикишига йўл қўйганлиги сабабли давлат солиқ хиз
-
мати органи жавобгарга ўз вақтида келиб тушмаган валютанинг 
сўмга нисбатан қиймати – 360 755 580 сўм миқдорида молиявий 
санкция қўллашни сўраган.
биринчи инстанция суди иш учун аҳамиятли ҳолатларни 
тўлиқ аниқламасдан, аризани қаноатлантиришни рад этган.
контрактнинг 2.3-бандида консигнация усулида сотилган 
маҳсулотлар экспорт бЮд расмийлаштирилган кундан бош
-
лаб 180 кундан ортиқ бўлмаган вақт мобайнида ҳисоб-китоб 
қилиниши лозимлиги белгиланган. Яъни маҳсулотлар Ўзбекистон 
Республикаси ҳудудидан чиқиб кетган вақтидан бошлаб жавобгар 
валюта тушумини тушириш чораларини кўриши зарур эди.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг «бир
-
жадан ташқари валюта бозорини янада ривожлантириш ва 
мустаҳкамлаш чора-тадбирлари тўғрисида» 2000 йил 29 июндаги 
245-сонли қарорининг 4-бандида марказлаштирилмаган экспорт 
операциялари бўйича тушум тушиши ёки қайта олиб кириш муд
-
дати 60 кундан ошиб кетмаслиги кераклиги, муассислар томони
-
дан чет элдаги корхоналарга (савдо уйлари, савдо ваколатхонала
-
ри, шклари, фирма дўконлар, дилерлик шохобчалари ва консиг
-
нация омборлари) шунингдек, ссп аъзолари – хўжалик юритувчи 
субъектлар томонидан палатанинг савдо-инвестиция уйлари но
-
мига олиб чиқилаётган товарлар бўйича эса 180 кундан ошиб кет
-
маслиги кераклиги, белгиланган муддатлари ўтгандан кейин хо
-
рижий валюта тушуми тушишини 30 банк кунидан кўпроқ (2009 
йилда – 60 банк куни) кечикишига йўл қўйган юридик шахс-
резидентлар, республика бюджети фойдасига тушмаган валюта 
маблағлари суммасига нисбатан 100 фоиз эквивалентида жарима 
тўлаши лозимлиги белгиланган.
«Oltinkul textile» МЧж Қк Ўзбекистон Республикаси 
ҳудудидан олиб чиққан маҳсулотлар қийматининг 245 343,53 аҚш 
доллари миқдоридаги қисмини белгиланган муддат ўтгандан ке-
йин хорижий валюта тушуми тушишини 60 банк кунидан кўпроқ 

---

253
кечикишига йўл қўйган. Яъни жавобгар валюта тушумини туши
-
риш чораларини кўрмаган.
биринчи инстанция суди ҳал қилув қарорида жаҳон иқтисодий 
инқирозини асос сифатида кўрсатиб, хпк 60-моддасининг би
-
ринчи қисмини қўллаган. шунингдек «Oltinkul textile» МЧж Қк 
ва Россия Федерациясининг «Голдтекс» МЧж ўртасида тузил
-
ган контрактнинг 9.1-бандида белгиланган форс-мажор ҳолатини 
молиявий санкция қўллаш ҳақидаги низога асос сифатида кел
-
тирган. Ваҳоланки Фк 2-моддасининг олтинчи қисмига мувофиқ 
фуқаролик ҳуқуқий муносабатларга тааллуқли ҳуқуқ нормалари 
маъмурий-ҳуқуқий муносабатларга татбиқ этилмайди. контракт 
тарафлар ўртасида тузилган бўлиб, форс-мажор ҳолатлари фақат 
контрактдаги тарафларга нисбатан татбиқ этилади. Ўзбекистон 
Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг юқорида қайд этилган 
қарорида эса бундай ҳолларда жавобгарликдан озод этиш назарда 
тутилмаган.
апелляция инстанцияси суди эса ушбу ҳолатларга ҳуқуқий 
баҳо бермасдан, ҳал қилув қарорини ўзгаришсиз қолдирган.
Қайд этилганларга кўра, кассация инстанцияси суди суд 
қарорларини бекор қилиб, аризани қаноатлантириш ҳақида янги 
қарор қабул қилган.