Строительные нормы и правила

а/ қуйидагича бўлганда  коэффициетининг қийматлари

0,1	0,2	0,4	0,6	0,8	1,0	1,5	2,0
I		0,52	0,65	0,79	0,86	0,90	0,93	0,95	0.,98
IIа	в/н қуйидагича бўлганда 0,5 1,0 2,0 5,0	0,30 0,24 0,19 0,16	0,46 0,38 0,31 0,28	0,68 0,56 0,48 0,42	0,79 0,69 0,59 0,51	0,86 0,77 0,67 0,58	0,91 0,83 0,73 0,64	0,97 0,93 0,85 0,76	1,00 1,00 0.94 0,84
III	с/ қуйидагича бўлганда 0,25 0,50 0,75	3,60 2,34 1,28	3,26 2,26 1,52	2,72 1,97 1,40	2,30 1,76 1,28	1,97 1,62 1,21	1,71 1,48 1,17	1,47 1,31 1,11	1,38 1,22 1,09
IV	с/ қуйидагича бўлганда 0,25 0,50 0,75	0,16 0,23 0,29	0,28 0,39 0,478	0,45 0,57 0,67	0,57 0,60 0,78	0,66 0,77 0,84	0,74 0,83 0,88	0,87 0,91 0,93	0,95 0,95 0,95
Эслатмалар: 1.0ралиқ қийматлар а/ учун  коэффициентини интерполяция орқали аниқлаш лозим. 2. а/>2.0 бўлганда =1 деб қабул килиш лозим. 3. IIа турдаги параллел иссиқлик ўтказгачли кўшилмалар учун  коэффициентини жадвалий қийматини 1+ е^-5L тузатмали кўпайтма билан қабул қилиш лозим (бу ерда L - қўшилмалар орасидаги масофа, м).

9-Жадвал

4-Илова бўйича иссиқлиқ ўтказувчан киритмалар схемаси		аТ/ бўлганидаги  коэффициенти
		0,25	0,5	1,0	2,0	5,0	10,0	20,0	50,0	150,0
I		0,105	0,160	0,227	0,304	0,387	0,430	0,456	0,485	0,503
IIб		-	-	-	0,156	0,206	0,257	0,307	0,369	0,436
III	с/ қуйидагича бўлганда 0,25 0,50 0,75	0,061 0,084 0,106	0,075 0,112 0,142	0,085 0,140 0,189	0,091 0,160 0,227	0,096 0,178 0,267	0,100 0,184 0,278	0,101 0,186 0,291	0,101 0,187 0,292	0,102 0,188 0,293
IV	с/ қуйидагича бўлганда 0,25 0,50 0,75	0,002 0,006 0,013	0,002 0,008 0,022	0,003 0,011 0,033	0,003 0,012 0,045	0,003 0,014 0,058	0,004 0,017 0,063	0,004 0,019 0,066	0,005 0,021 0,071	0,005 0,022 0,073
V	в/н қуйидагича бўлганда 0,75 1,00 2,00	0,007 0,006 0,003	0,021 0,017 0,011	0,055 0,047 0,032	0,147 0,127 0,098	- - -	- - -	- - -	- - -	- - -
Эслатмалар: 1. аТ/ оралик қкоэффициент  коэффициенти интерполяция оркали аниқлаш лозим. 2. Арматура ва эгилувчан уланишлар орасида зич боғланиш бўлганда пайванд ёки тўкима сим ўрамаси туридаги иссиқлик ўтказувчан киритмалар учун (13а)-формулада Rо^усл ўрнига Rо^пр қабул қилиш лозим.

2.11 – чиқариб ташланган.
2.12*. Ёритиш тешигини тўлдирувчиларининг (дераза, балкон эшиклари ва ойнабанд томлар) келтирилган иссиқлик узатиш қаршилигини 5 илова бўйинча ёки ёритиш тешигига қабул қилинган тўлдирувчи сертификация синовлари натижаларига кўра қабул қилиш лозим.
2.13. Тўсиқ конструкциялари иссиқлик изоляцияси қатламлари қуруқ ҳалатидаги материалларнинг иссиқлик ўтказувчанлик коэффициенти, қоида бўйича, 0,3 Вт/(м°С) дан ортиқ бўлмаслиги керак.


3. ТЎСИҚ КОНСТРУКЦИЯЛАРИНИНГ ИССИҚЛИК УЗАТИШГА БАРҚАРОРЛИГИ


3.1*. Июлда ўртача ойлик ҳарорати 21 ^оС ва ундан юқори бўлган туманларда ишлаш зонасидаги ҳаво ҳарорати ва нисбий намлигини доимий ушлаб турилишига риоя қилиниши шарт бўлган турар жой бинолари, туғруқхоналар, болалар уйлари, қариялар ва ногиронлар учун интернат уйлар, болалар боғчалари, яслилар, ясли-боғчалар (корхоналарники) ва ишлаб чиқариш биноларининг тўсиқ конструкциялари (ташқи деворлар, чордоқсиз томёпмалар ва совуқ чордоқдаги чордоқ ораёпмалари) иссиқлик инерцияси 4-дан кам, ҳамда ички юза ҳароратининг тебранши амплитудаси A_в, қуйидаги формула орқали аниқланувчи талаб қилинаётган амплитуда A^тр-дан кўп бўлмаслиги шарт


A^тр = 2,5 – 0,1(t_н – 21) , (14)

бу ерда t_н – июл учун ташқи ҳавонинг ўртача ойлик ҳарорати, ^оС,

ҚМҚ 2.01.01-94-га асосан қабул қилинади.


3.2. Тўсиқ конструкциясининг ички юзаси ҳароратини тебраниш амплитудасини A_в, ^оС, қуйидага формуладан аниқлаш лозим.


A_в = A_н^расч/ , (15)

бу ерда A_н^расч - ташқи ҳаво ҳарорати тебранишининг ҳисобий амплитудаси, °С, 3.3б. га асосан аниқланади.

 - тўсиқ конструкциясида ташқи ҳаво ҳарорати тебранишининг ҳисобий амплитудасининг A_tн^расч сўниш катталиги, 3.4 б. га асосан аниқланади.
3.3. Ташқи ҳаво ҳарорати тебранишининг ҳисобий амплитудаси A_tн^расч, °С, қуйидаги формуладан аниқланади


A_tн^расч = 0,5 A_tн + (I_max – I_ср)/_н , (16)
бу ерда A_tн - июль ойида ташқи ҳаво ҳарорати кунлик тебранишини максимал амплитудаси, °С, ҚМҚ 2.01.01-94 га асосан қабул қилинади;
 - тўсиқ конструкцияси ташқи юзасидаги материални қуёш радиациясини ютиш коэффициенти, 6- Илова бўйича қабул қилинади;
I_max, I_ср - йиғма қуёш радиациясини (тўғри ва тарқоқ) мос равишда максимал ва ўртача қийматлари, Вт/м2, ҚМҚ 2.01.01-94 га асосан, ташқи деворлар учун – ғарбий ориентациядаги вертикаль юзалардаги каби ва қопламалар учун -горизонталь юзалардаги кабидир;
_н - ёзги шароит бўйича тўсиқ конструкцияси ташқи юзасини иссиқлик бериш коэффициенти, Вт/(м²°С), (20) - формуладан аниқланади.
3.4. Бир турдаги қатламлардан ташкил топган тўсиқ конструкциясида ташқи ҳаво ҳарорати тебранишини ҳисобий амплитудасининг сўниш  катталиги қуйидаги формуладан аниқланади
_
 = 0,9е^D/2 [(s₁ + _в)(s₂ + Y₁)…(s_n + Y_n-1)(_н + Y_n)]/
/[(s₁ + Y₁)…(s₂ + Y₂)…(s_n + Y_n) _н] , (17)

бу ерда е = 2,718 - логарифмлар асоси;

D - тўсиқ конструкциясини иссиқлик инерцияси, (2) – формуладан аниқланади;
s₁, s₂, … , s_n - тўсиқ конструкциялари алоҳида қатламлари материалини ҳисобий иссиқлик ўзлаштириш коэффициенти, Вт/(м² ^оС), 1- Илова бўйича қабул қилинади;
Y₁, Y₂, … , Y_n-1, Y_n - тўсиқ консгрукциялари алоҳида қатламлари ташқи юзасини иссиқлик ўзлаштириш коэффициенти Вт/(м² ^оС), 3.5.б га асосан аниқланади;
_в – (1) формулади каби;
_н – (1б) формуладаги каби.
Иссиқлик ўтказувчан қиритмалари рамкаланган қовурғалар қўринишида бўлган, кўп қатламли бир жинсли бўлмаган тўсиқ конструкциядаги ташқи ҳаво ҳарорати тебранишининг ҳисобий амплитудасини сўниш  катталигини ГОСТ 26253-84 га мувофиқ аниқлаш лозим.
Эслатма. (17) формуладан қатламлари рақамланиш тартиби ички юзадан ташқарасига йўналиш бўйича қабул қилинади.
3.5. Тўсиқ конструкцияларининг алоҳида қатламлари ташқи юзаларини иссиқлик ўзлаштириш коэффициентини аниқлаш учун (2) формула бўйича ҳар бир қатлам иссиқлик инерцияси D ни аввалдан ҳисоблаш лозим.
Иссиқлик инерцияси D  1 бўлган қатлам ташқи юзасини иссиқлик ўзлаштириш коэффициенти Y, Вт/(м² ^оС), конструкциянинг шу қатлами s материалининг ҳисобий иссиқлик ўзлаштириш коэффициентига тенг деб, 1 – Илова бўйича қабул қилиш лозим.
Иссиқлик инерцияси D  1 бўлган қатлам ташқи юзасини иссиқлик ўзлаштириш коэффициенти биринчи қатлам (тўсиқ конструкциясини ички юзасидан санаб) дан бошлаб, қуйидаги тарзда ҳисоблаш орқали:
а) биринчи қатлам учун - қуйидаги формула бўйича


Y₁ = (R₁ s₁² + _в) / (1 + R₁_в) , (18)

б) i - нчи қатлам учун қуйидаги формула бўйича аниқлаш лозим

Y_i = (R_i s_i² + Y_i-1) / (1 + R_iY_i-1) , (19)

бу ерда R₁, R_i – тўсик конструкциясини мос равишда биринчи ва i – нчи катламларининг термик қаршилиги, м²^оС/Вт, (3) – формуладан аниқланади;

s₁, s_i – мос равишда биринчи ва i – нчи қатлам материалининг ҳисобий иссиқлик ўзлаштириш коэффициенти Вт/(м² ^оС), бўйича қабул қилинади;
_в – (1) – формуладаги каби;
Y₁, Y_i, Y_i-1 – тўсиқ конструкциясини мос равишда биринчи, i – нчи ва (i-1) – нчи қатламлар ташқи юзасини иссиқлик ўзлаштириш коэффициентлари, Вт/(м² ^оС).


3.6. Ёз шароитлари бўйича тўсиқ конструкцияларини ташқи юзасини иссиқлик бериш коэффициенти _н, Вт/(м² ^оС), қуйидаги формуладан аниқланиши лозим __
_н = 1,16(5 +10 v ) , (20)

бу ерда v – такрорланиши 16% ва ундан юқорини ташқил этган румблар бўйича июль учун шамолнинг ўртача тезлигини минимали, ҚМҚ 2.01.01-94 га асосан қабул қилинади, лекин 1 м/с дан кам бўлмаслиги керак.

3.7*. Июлнинг ўртача ойлик ҳарорати 21 ^оС ва юқорироқ бўлган туманларда жойлашган турар жой, даволаш муассасалари (касалхона, клиника, стационар ва госпиталлар), диспансерлар, амбулатория-поликлиника муассасалари, туғруқхоналар, болалар уйлари, қариялар ва ногиронлар интернат-уйлари, болалар боғчалари, яслилар, ясли-боғчалар (корхоналарники) ва болалар уйлари биноларининг асосий хоналари, ҳамда қурилиш районидан қатъий назар барча турдаги вазифага эга бўлган совутиш ёки кондиционерлаш ускуналари билан жиҳозланган биноларга жойлашган хоналарнинг ёруғлик тешиклари учун қуёшдан ҳимоялаш тузилмасини кўзда тутиш лозим.
Турар жой, жамоат ва саноат биноларининг ёруғлик тешикларини жойлашуви бўйича қуёшдан ҳимоялаш тузилмасини қўйилиш чегараси тегишли ШНҚ ва ҚМҚ талабаларига кўра қабул қилиш лозим, аммо ёруғлик тешиклари уфқ секторининг 120…290^о-га йўналган ёруғлик тешиклариникидан кам бўлмаслиги керак.


3.8*. Қуёшдан ҳимоялаш тузилмасининг конструкцияси қуёш инсоляцияси меъёрий давомийлигига ва хонанинг талабдаги шамоллатиш режимига риоя қилишга монелик кўрсатиши керак эмас.
Ёруғлик тешикларига соя тушиш имконини қолдирмаслик ва йилнинг совуқ фаслида хонага қуёш энергиясини максимал тўпланиши учун қуёшдан ҳимоялаш тузилмалари, стационар соябонлардан ташқари очилувчи, сурилувчи ёки осон йиғиштириладиган имкониятда бажарилиши лозим.