Стресс ҳолатини аниқлаш режа

Стрессор ва стрессларнинг турлари.

№	Стрессорнинг турлари.	Оқибати	Стресс турлари	Оқибати
1	Физик: Иссиқ, совуқ, шикастланиш	қандли диабет, қон босимини кўтарили-ши, танани орқа то-монида оғриқ, миг-рен меъда яралари, инфаркт.	Эустресс	инфекциялар, қон йўқотиш ва баъзи бир соматик касалликлар (яра, аллергия, юрак касаллик-лари)ни кечишини енгиллаштира-ди.
2	Руҳий: Қўрқув, қаттиқ товуш, ўта хурсандчилик		Дистресс	организм резистентлигини пасай-тиради ва касалликнинг кечи-шини оғирлаштиради.

Стресс таъсирида касалликларнинг пайдо бўлишида организмнинг дастлабки ҳолати муҳим аҳамият эга. Масалан, гипертония касаллиги билан оғриган беморда стресс оғирроқ яъни гипертоник кризислар билан кечади. Стресс доимо бор, организмга ҳар қандай шароитда ҳам стрессорлар таъсир этади. Стрессорларга қуйидаги омиллар киради:
1. Ташқи муҳитнинг зарарли омиллари (муҳитнинг газланганлиги, ифлосланиши, юқори даражадаги нурланиш, ноқулай микроклимат ва ҳ.).
2. Турли касалликларда физиологик жараёнларнинг бузилиши.
3. Ахборотни тез ва қайта ишлаш (вақт тиғиз шароитлардаги иш).
4. Организмни хавф остида қолдирувчи шароитлар.
5. Оила ва ишхонадаги келишмовчиликлар.
6. Ажратиб қўйиш ёки гуруҳли босим.
7. Биров томонида таъқиб этилиш.
8. Катастрофлар, ночорлик,
9. Ижтимоий ҳимоянинг йўқлиги ёки камлиги,
10. Патологик ирсий омил,
11. Ишхонадаги ҳиссий ва физикавий юкламалар.
12. Мақсадсиз яшаш ва бошқалар киради.
Бу стрессорларнинг энг кучлиси мақсадсиз яшаш бўлиб, у организмда патологик жараёнлар (масалан: гипертония, меъда яралари, инфаркт ва ҳ.) ни келтириб чиқаради. Бу ноқулай омиллар таъсирида организмда рўй берадиган ўзгаришларга мослашиш (адаптация) синдроми деб айтилади. Замонавий тиббиётнинг бошқарувчи бўлимларидан бири стресс ҳақидаги таълимотдир. Бу йўналишнинг асосчиси Ганс Селье турли даражада стресс олган беморларда олиб борган кузатишлари давомида беморларнинг кўпчилигида иштаҳанинг йўқлиги, артериал қон босимининг юқорилиги, иродасизлик ҳолатларини аниқлаган ва бундай ҳолатни касалликнинг оддий синдромлари деб баҳолаган. Бундай синдромлар билан бир вақтда, буйрак усти пўстлоқ қисмининг гипертрофияси, қон кетиши, тимус ва лимфа тугунларининг кичиклашиши, меъда оғри-шини кузатган ва у организмдаги бундай носпецифик ўзгаришларни стресс деб номлайди.