Strategik menejment

Marketing muhiti: atrof-muhit tasodiflari “Sony”ga og„ir zarbalar 
keltirgan. Biroq, “Sony” ning kuchli atrof-muhit kuchlari – texnika 
sohasidagi ulkan o„zgarishlarga moslasha olmasligi hozirgi “YArating, 
ishoning” brendi ko„plab “yarating, ishoning”larni va‟da qildi. 
―Stiv Jobs (Apple raxbari) buni tushundi, biz tushundik, va amalga 
oshirmadik‖deb aytdi Sony direktori Stringer.―Musiqa yigitlari SDni chiqib 
ketishini ko‗rishni xoxlamadi‖. 
Xuddi shunday, dunyoning eng yirik TV ishlab chiqaruvchisi Sony o‗zining 
ilg‗or Trinitron elektron nur trubkali texnologiyalariga e‘tibor qaratgan bir paytda, 
Samsung, LG va boshqa raqiblar yassi ekranlar bilan olg‗a yurdi. Sony zudlik bilan 
javob berdi. Lekin shunday bo‗lsada, Samsung va LG kompaniyalari Sony ga 
nisbatan ko‗proq televizor sotishmoqda. TV biznesi Sonyning asosiy foydasi 
bo‗lib, oxirgi sakkiz yilda deyarli 8,5 mlrd dollar yo‗qotdi. 
Xuddi shunga o‗xshash tarix Sony PlayStation larida xam takrorlanadi. 
Bozorda raqobatchilar kelguncha daromadining 1/3 qismini olardi. Nintendo 
o‗zining innovatsion sezgir xarakatlanuvchi Nintendo Wii qurilmasini joriy qilishi 
bilan xar bir PS3 ni 300 dollar zarariga sotildi. Wii o‗yinlar bozorida juda 
xaridorgir bo‗lib ketti. Sony buning ortidan mlrdlab dollar boy berdi va birinchi 
o‗rindan uchinchi o‗ringa tushib ketti. 
Xatto pullarni boy berilishiga qaramay PS3 o‗zining apparat va dasturiy 
ta‘minoti qorishmasi to‗g‗ri tashkil etilgani uchun Sony ni dunyoda raqamli 

---

86
ko‗rinishi va ijtimoiy tarmoqda etakchilikni qo‗lga kiritishiga zamin yaratdi. Sony 
boshqaruvchilari xam bir terma yadorli platformada o‗yinlarni o‗stirib borishganini 
tan oladilar. Lekin bu qarashlar o‗zini oqlamadi va Sony rivojlanayotgan biznesda 
raqamli o‗yinlarni olib kirdi
9
. 
Buning krediti bilan Govard Stringer Sony ni qayta o‗t oldirish uchun katta 
kuch sarf qildi. 2005 yilda qabul qilib olgandan so‗ng yangi ulangan mobil raqamli 
asr uchun kompaniyani qarashlarini o‗zgartirdi va chuqur fikrli plan ishlab chiqdi. 
Uning erta etakchilik orqasidan elektronika gigantining yangilangan dunyosi va 
ortgan foydasini ko‗rsatdi.SHundan so‗ng, daromad bazasini taqillatib Buyuk 
Retsessiya keldi. SHuningdek falokatlardan chiqishga xarakat qilayotganda 2011 
yilgi tabiiy ofatlar oldida ojiz qoldi. Bu ekolgik kuchlar, ko‗rinmas tabiiy va
iqtisodiy xodisa yoki texnologiya o‗zgarishini oz-moz bashorat qilib bo‗lsa xam 
kompaniyaning strategiyasiga kuchli ta‘sir o‗tkazadi. 
Sony o‗zining tarixida qiyin damlarda, kompaniya bozorda dominant lider 
bo‗lib turganda o‗zining marketingini atrof muxitga moslashishi shart emas. 
Muvaffaqiyatsizlikka qaramay, bir kuni gigant Sony barchasi uchun yana katta 
xarakatni boshladi. Bu biroz oldin ma‘lum qilingan planga ko‗ra elektronika 
biznesini innovatsiyalar bilan yangilanishi edi. Endi Sony shunchaki iqtisod va 
Ona tabiatni birlashtirib, marketing muxitini shakllantiruvchi eng katta kuchga ega 
bo‗lishi mumkin. 
Eng yosh iqtisodiy portlash ishtirokchilari o‗zining ellik yoshlariga qadam 
qo‗yayotgan bo‗lsa, qarilari oltmishning oxiri va nafaqa yoshiga etdi. Iqtisodiy 
portlash davrida tug‗ilganlar o‗zlarining maqsadlari, vazifalari, majburiyat va 
munosabatlar xaqida bosh qotirmoqda. 
Bir necha yillik o‗sishdan so‗ng buyuk turg‗unlik (retsessiya) demografik 
portlash davrida tug‗ilganlar va pensiya arafasida turgan axoliga qattiq zarba berdi. 
Birja savdolarining va aksiya narxlarining keskin tushishi uylarning qiymati 
oshishiga va pensiya istiqbollariga qattiq ta‘sir o‗tkazdi. Natijada ko‗p narsa keskin 
o‗sda va axoli uzoq muddatli ishlarga joylashishga xarakat qildi.
SHu bilan birga tug‗ilgan chaqaloqlar AQSH tarixidagi eng boy avlod 
xisoblanadi.Xozirgi demografik portlash davrida tug‗ilganlarning Amerika 
axolisining 25 foizini yoki milliy boylikning 80 foiziga teng deb xisoblashmoqda. 
50 – plyus istemolchilar segmenti o‗z ichiga deyarli barcha istemolchilarning 
yarmini kuzatuvga olgan. Axolini o‗zining yuqori daromadiga etib borgani, 
foydali bozorda ishtiroki, moliyaviy xizmatlar, yangi uyy, yangi moshina, 
sayoxatlar, uydan tashqari ovqatlanish, tibbiy xizmat va boshqa barcha narsaga 
ega. 
9
Philip Kotler., Gari Armstrong. ―Prinsiples of marketing‖2014.719p 

---

87
YOshi keksa avlodni bu jarayonlarni sekinlashtiruvchi deb o‗ylash xato 
bo‗ladi. Xozirgi yoshlar o‗zini yoshi xaqida o‗ylamaydi. O‗tkazilgan tadqiqotlar 
shuni ko‗rsatyaptiki, xozirgi yoshlar o‗zini xaqiqiy yoshidan 12 yoshga yoshroq 
deb xisoblaydi. YOshlar bosqichma bosqich o‗sishni emas tezkor ko‗tarilishni
xoxlaydi. Eng faol yoshlar bola ko‗rishni xoxlamaydi, chunki ular qarib bormoqda. 
Misol uchun yaqinda o‗tkazilgan tadqiqotlar shuni ko‗rsatmoqdaki, demografik 
portlash vaqtida 9 % axoli simfoniya va opera tomosha qilishga, 12% rok 
dasturlariga borgan. YAna bir olim shuni ta‘kidlaydiki demografik portlash 
paytda tug‗ilganlar amerika axolisiga xos segmentlari, o‗yin kulgu va iqtisodiy 
erkinlikka chanqog‗i ko‗p. Boshqasi aytadiki, ularni davlatini gullashi xari
oxiriga bormagan degan fikrda. 
Manba: Bryan Gruley and Cliff Edwards, “Sony Needs a Hit,” Bloomberg 
Businessweek, November 21, 2011,pp. 72–77; Mariko Yasu and Cliff Edwards, 
“Sony‟s Hirai Vows to Deliver Stringer Vision with Cost Cuts,” Bloomberg 
Businessweek, February 5, 2012, www.businessweek.com/news/2012-02-05/sony-
s-hirai-vows-to-deliver-stringer-vision-with-cost-cuts.html, and information from 
www.sony.net/SonyInfo/IR/, accessed September 2012
10
. 
Misol uchun, Elder Treks, 50 
Plus 
Expeditions 
va 
Row 
Adventures 
kabi 
ko‗pgina 
turistik 
kompaniyalar 
o‗z 
sayohat ekspeditsiyalari dasturini 
tug‗ilish ko‗rsatkichi yuqori 
bo‗lgan 
davrda 
tug‗ilganlar 
uchun mo‗ljallashmoqda. Misol 
uchun, Elder Treks, aynan 50 va 
undan katta yoshdagi insonlarga 
mo‗ljallangan kichik guruhlardan 
iborat so‗qmoq
yo‗llardan olib o‗tuvchi sayohatlarni taklif qiladi. Bu Afrika Safaridagi 
yovvoyi hayvonot olami va yovvoyi qabilalarga sayohat, Himolay yoki And 
tog‗lariga piyoda uyushtirilgan sayr, yoki Arktika yoki Antarktidaga muzyorar 
vositalar bilan amalga oshirilgan ekspeditsiya bo‗ladimi, bunday sayohat dasturlari 
vaqt, mablag‗ va sarguzashtlarga ega sayohatga xohishi yuqori bo‗lgan, lekin buni 
o‗z tengqurlari bilan amalga oshirishni afzal ko‗ruvchi tug‗ilish ko‗rsatkichi yuqori 
10
Philip Kotler., Gari Armstrong. ―Prinsiples of marketing‖2014.719p 

---

88
bo‗lgan davrda tug‗ilgan insonlarga mo‗ljallanadi, bunday guruhlarda yoshlarning 
ishtirok etishiga ruxsat berilmaydi.