Strategik menejment

 

 

6.4. Xalqaro bozorlarda raqobat strategiyasi.

 

Firmalarning xalkaro bozorga chikishlarini asosiy sabablari kuyidagilardir: 



 

yangi bozorlarni egallash, 



 

boshka mamlakatlar tabiiy resurslaridan foydalanish xukukini olish yoki yana 

xam past xarajatlarga erishish zaruriyati. 

Sanab  utilgan  xar  bir  xolatda  dunyo  bozoriga  chikish  strategiyasi  mavjud 

sharoitga  mos  kelishi  kerak.  Dunyo  bozorlaridagi  rakobat  strategiyalarini  ishlab 

chikishga milliy bozorlardagiga karaganda ancha kattik talablar kuyadi. Bir mamlakat 

bozorining  ikkinchi  mamlakat  bozoridan  asosiy  farklariga  xaridorlarning  didlari, 

sotish  kanallari,  usish  istikbollari,  xarakatlantiruvchi  kuchlar  va  rakobatchilarning 

ta’ziqlari,  milliy  bozorlardagi  sharoitlardan  kanchalik  farklanishi  kiradi.  Bundan 

tashkari  bunday  farklarga  xalkaro  operatsiyalarning  turtta  xarakterli  xususiyatlari 

xam kiradi. 

1. Ishlab chikarish xarajatlari darajasini xar-xilligi. 

2. Valyuta kurslarining uzgaruvchanligi. 

3. Xukumatlarning savdo siyosati. 

4. Xalkaro rakobatning xarakteri. 

Turli  tarmoqlarda  xalkaro  rakobat  shakllari  bir-birdan  tubdan  fark  kiladi. 

Frantsiyada  xam,  Braziliyada  va  Yaponiyada  xam  bank  xizmatlari  kursatiladi,  lekin 

bu mamlakatlardagi bank soxasidagi rakobat shartlari va sharoitlari turlichadir. 

Xalkaro  bozorda  rakobat  global  va  kup  millatli  buladi.  Turli  milliy  bozorlarda 

rakobat  sharoitlari  bir-biri  bilan  uzviy  boglangan  takdirda  global  rakobat  mavjud 

---

85 

bo’ladi.  Bu  esa  xakikatda  dunyo  bozorini  tashkil  etish  imkonini  beradi.  Global 

rakobatning mavjud bulish shartlaridan yana biri turli mamlakatlardagi ilgor firmalar 

uzaro,  bir-birlari  bilan  rakobat  kilishi  bilan  ifodalanadi.  Kup  millatli  rakobat 

davomida  firmalar  milliy  bozorda  ilgorlik  uchun  kurashadilar,  global  rakobatda  esa 

firmalar dunyo mikyosida ustunlikka erishish uchun kurashadilar. 

Dunyo bozorida firma faoliyatining strategik imkoniyatlari mavjud buladi: 

1.  Chet  el  firmalariga  uning  maxsulotini  ishlab  chikarish  uchun  uning  xususiy 

texnologiyalaridan foydalanish xukukini berish. 

2.  Milliy  ishlab  chikarishni  mustaxkamlash  va  xorij  bozorlariga  tovarlar 

chikarish. 

3. Ko’p millatli strategiya tomon yul tutmoq. Bunda firma uz faoliyatini amalga 

oshirayotgan  xar  bir  davlat  uchun  aloxida  strategiya  ishlab  chikadi.  Ayni  paytda  u 

mazkur davlatlardagi xaridorlar didlariga va rakobat sharoitlariga mos kelishi kerak. 

4. Past xarajatlar global strategiyasiga yul tutmok. 

5. Tabaqalashtirishning global strategiyasiga yul tutmok. 

6. Fokuslashgan global strategiyasi tomon  yul tutmok. 

Kompaniya mustaxkam mavqega ega bulgan va katta foyda olayotgan mamlakat 

bozorlari «xazina» deb ataladi. Yaponiya  yapon kompaniyalari uchun eng daromadli 

bozor  bulib  xisoblanadi.  Chunki  yapon  konunchiligi  tomonidan  yaratilgan  savdo 

tusiqlari uni xorijiy rakobatchilardan samarali ximoya kiladi.