Strategik marketing

Xulq-atvorga  ko‘ra  segmentlash.  Bozorni  segmentlarga  ajratish  uchun  asos 
mumkin bo‘lgan holat xarid paytidagi xulq-atvordir. Bu holda quyidagi mezonlardan 
foydalanish mumkin. 
- Foydalanuvchining 
maqomi. 
Potensial 
foydalanuvchilar, 
foydalanmaydiganlar,  birinchi  bor  foydalanayotganlar,  muntazam  va  muntazam 
bo‘lmagan  foydalanuvchilarni  bir-biridan  farqlash  mumkin.  Bu  toifalarning  har  biri 

---

 
68 
 
 
uchun turli xil kommunikasiya strategiyalarini ishlab chiqish mumkin. 
- Tovardan foydalanish darajasi. Ko‘pincha mijozlarning 20 yoki 30 foiz qismi 
savdo  hajmining  80  yoki  70  foiz  qismini  ta’minlaydi.  Firma  o‘z  tovarlarini  mayda, 
o‘rta  va  yirik  foydalanuvchilarning  ehtiyojlariga  moslashtirish  mumkin.  Yirik  yoki 
muhim foydalanuvchilar o‘zlari uchun maxsus sharoitlar yaratilishiga loyiqdirlar. 
- Befarqlik darajasi. Takroran xarid qilinayotgan tovarlarning  iste’molchilarini 
shubhasiz  sodiq,  nisbatan  sodiq  va  sodiq  bo‘lmagan  iste’molchilarga  ajratish 
mumkin.  Sodiqlikni  qo‘llab-quvvatlash  maqsadida,  masalan  eksklyuzivlik  uchun 
qulay  sharoitlar  yaratish  yo‘li  bilan  tovarlarni  ilgari  surish  va  kommunikasiya 
bo‘yicha  choralar  ko‘rilishi  mumkin.  Mijozlarning  sodiqligini  ta’minlash  - 
munosabatlar marketingining vazifasidir. 
- Marketing  omillariga  sezgirlik.  Iste’molchilarning  ma’lum  bir  guruhlari  narx 
yoki  maxsus  takliflar  kabi  marketing  o‘zgaruvchilariga  nisbatan  ayniqsa  sezgirdir. 
Tovar  ular  kutganidek  bo‘lishi  uchun  maxsus  choralarni  ko‘rish,    soddalashtirilgan 
“markasiz” tovarlarni chiqarish mumkin. 
Xulq-atvorga  ko‘ra  segmentlash,  sanoat  bozorlari  uchun  katta  ahamiyatga 
egadir. Uning vazifasi - yaqinlashish strategiyasini xarid haqida qaror qabul qiluvchi 
markazning  tarkib    va  faoliyat  hususiyatlarini  hisobga  olgan  holda  sanoat  mijoziga 
moslashtirishdan  iboratdir.  Masalan,  ba’zi  korxonalarda  xaridlar  jarayoni  qat’iy 
markazlashtirilgan  bo‘lib,  u  erda  qarorlar  qabul  qilishning  talabchan  qoidalari  amal 
qiladi,  ba’zi  joylarda  esa,  aksincha,  xaridlar  markazlashmagan,  shu  sababli  mijoz 
bilan  muomala  tarzi  mayda  firmalar  bilan  ishlashga  mumkin  qadar  yaqin  bo‘lishi 
kerak.  Shuningdek,  markaz  ishlarining  quyidagi  tavsifnomalari  ham  muhimdir:  turli 
a’zolarning  motivasiyasi,  taqdim  etilgan  turli  funksiyalar  o‘rtasida  vakolatlarni 
taqsimlash, rasmiylashtirish darajasi va qarorlar qabul qilish jarayonining muddati va 
boshqalar.  Ko‘rsatib  o‘tilgan  xulq-atvor  tavsifnomalarini  bevosita  kuzatish  har  doim 
ham mumkin bo‘lavermaydi. SHuning uchun ularni aniqlash ko‘pincha qiyin bo‘ladi. 
SHunga  qaramay,  yuqorida  aytib  o‘tilganidek,  bu  tushunchalar  savdo  xodimlarining 
o‘zlashtirib olishi uchun juda muhimdir. 
 

---

 
69