Strategik marketing

 
6-BOB. MARKETING STRATEGIYASINI TANLASH 
 
6.1. Faoliyat yo‘nalishi portfel tahlili 
 
Portfel 
tahlili 
strategik 
marketing 
jarayonlarini 
aniqlashtirish 
va 
yakunlanishidir  hamda  bugungi  kunda  eng  ko‘p  qo‘llaniladigan  tahlil    bo‘lib 
hisoblanadi.  Portfel  tahlilda  asosiy  kompaniyaning  yo‘nalishlari  aniqlanadi. 
SHuningdek,  kompaniya  rahbariyati  turli  strategik  biznes  birlik  jozibadorligini 
aniqlaydi  va  har biriga  investitsiyalash  hajmini aniqlash bo‘yicha qaror qabul  qiladi. 
Qaysi usul qo‘llanishidan qat’iy nazar tahlil quyidagilarga asoslanadi: 
•   tovar  bozori  yoki  segmentlar  bo‘yicha  faoliyat  yo‘nalishini  aniq 
taqsimlanishi; 
•   turli  yo‘nalishdagi  strategik  qadriyatni  solishtirishga  olib  keluvchi  jalb 
etuvchanlik va raqobatbardoshlik ko‘rsatkichlari; 
•   strategik  holat  bilan  iqtisodiy  va  moliyaviy  ko‘rsatkichlar  o‘rtasidagi 
aloqalar (ayniqsa BKG uslubida). 
O‘z portfelini tahlil qilish ko‘p yo‘nalishli firmaga cheklangan resurslarni o‘zi 
faoliyat  olib  borayotgan  turli  bozorlar  o‘rtasida  taqsimlashda  yordam  beradi. 
Umuman  olganda,  vazifa  har  bir  ko‘rib  chiqilayotgan  tovar  bozorini  ikki  mustaqil 
mezon bo‘yicha: asosiy bozorning jalb qiluvchanligi va firmaning raqobatchilik kuchi 
bo‘yicha tasniflashdan iboratdir. 
Bu  maqsad  uchun  tahlilning  matritsalar  qo‘llaniladigan,  jalb  qiluvchanlik  va 
raqobatbardoshlikning turli  xil ko‘rsatkichlaridan  foydalaniladigan  bir  necha  usullari 
ishlab  chiqilgan.  Bular    I.Ansoffning  “tovar-bozor”  matritsasi,  Boston  konsalting 
guruhining (BKG) «o‘sish-bozor ulushi matritsasi» deb ataluvchi usuli, Artur D.Littl 
matritsasi,  «Djeneral  elektrik»  va  «MakKinzi»  firmalarining  «jalb  qiluvchanlik-
raqobatbardoshlik  matritsasi»  usulidir.  Bu  usullar  o‘xshash  bo‘lsa  ham,  ular  turli 
sabablarga  asoslangan  va  u  yoki  bu  usulning  tanlanishi  olinadigan  natijalarga 
bog‘liqdir. 

---

 
122 
 
 
I.Ansoff  tomonidan  1966  yilda  “tova-bozor”  matritsasi  ishlab  chiqilgan.  Unda 
tovar bilan bozordagi o‘zgarishlar hisobga olingan.