Strategik marketing

Tajriba  samarasining  manbalari.  Ko‘pchilik  omillar  tajriba  egri  chizig‘i 
bo‘ylab  harakat  mobaynida  xarajatlarning  kamayishiga  o‘z  hissasini  qo‘shadi.  Bu 
erda  gap  jami  ishlab  chiqarish  hajmi  o‘sib  borgan  sari  ko‘nikish  natijasida  ishlab 
chiqarish jarayonining yaxshilanib borishi to‘g‘risida ketmoqda. Eybell va Xemmond 
tajribaning olti xil manbaini aniqlaganlar: 
 1)  qo‘l  mehnatining  samaradorligi:  ma’lum  bir  vazifani  ko‘p  martalab 
takrorlaydigan ishchilar ma’lum bir ko‘nikma hosil qilib, samaradorlikni oshiradigan 
oson va qulay usullarni o‘rganib oladilar va o‘z ishlarining ustasiga aylanadilar; 
2) ishning turlari va usullariga ixtisoslashish: ixtisoslashuv topshiriqni bajarish 
unumdorligini oshiradi; 
3)  yangi  ishlab  chiqarish  jarayonlari:  texnologik  innovasiya,  masalan, 

---

 
117 
 
 
roqobatlashtirish  yoki  kompyuter  orqali  boshqaruv  xarajatlarini  kamaytirishning 
muhim manbai bo‘lib xizmat qilishi mumkin; 
4) jihozlarni samarali ishlatish; 
5)  resurslardan  foydalanishdagi  o‘zgarishlar:  ishlab  chiqaruvchining  tajribasi 
ortib  borgan  sari,  u  arzonroq  resurslarni  topishi,  malakasizroq  ishchilarni  yollashi 
yoki ishlab chiqarishni avtomatlashtirishi mumkin; 
6)  tovarning  yangi  konsepsiyasi:  iste’molchilarning  tovardan  qanday 
xususiyatlarni  kutayotganliklarini  bilgan  firma  uni,  aytaylik,  kamroq  resurs  talab 
qiladigan shaklda o‘zgartirishi mumkin. 
Ushbu  omillarning  barchasi  firmaning  bevosita  nazorati  ostida  bo‘ladi.  Bu 
ishlab  chiqarish  unumdorligini  oshirishga  qaratilgan  umumiy  siyosatning  tarkibiy 
qismi bo‘lib, uning maqsadi ayni shu tovarni kamroq xarajatlar bilan ishlab chiqarish 
yoki  shu  xarajatlar  bilan  yanada  yaxshiroq  tovarni  ishlab  chiqarishdan  iboratdir. 
Tajribaning  faqat  o‘zi  xarajatlarni  kamaytirmaydi,  balki  ularni  kamaytirish  uchun 
imkoniyatlarni yaratadi.