Strategik marketing

Talab  nuqtai  nazaridan  narx.  Bozor  iqtisodiyotida  qaysi  tovarning  sotilishi 
bu oxirgi qaror qilish huquqiga ega bo‘lgan sotib oluvchiga bog‘liq bo‘ladi. SHuning 
uchun  bozorni  boshqaruvchi  firma  o‘zining  bozorga  to‘g‘ri  keladigan  qarorlarida 
narxdan kelib chiqishi lozim. 

---

 
175 
 
 
Egiluvchan  narx  strategiyasi.  Ko‘p  holda  firmalar  turli  bozor  sharoitlarida 
yagona narxni qo‘llamasdan, balki bir qator narxlarni qo‘llashadi. Agar mahsulot har 
xil  sotib  oluvchilarga  turli  narxlarda  sotilsa,  bu  narxlar  egiluvchan  hisoblanadi.  Bu 
hol  sotib  oluvchilarning  har  xilligidan  kelib  chiqib,  ularning  narxga  bo‘lgan 
munosabatlariga 
bog‘liq 
bo‘ladi.  Narxlarning  egiluvchanligi  mintaqalarga, 
sotilayotgan  vaqtiga  (kuz,  qish,  bahor,  yoz)  yoki  mahsulotning  segment  yoki 
shakllariga  bog‘liq  bo‘ladi.  Iqtisodiyot  tili  bilan  aytganda,  bu  narxlar 
diskriminasiyasi deb ataladi. 
Narxning bozorga qarab egiluvchanligi. Bu g‘oya foydali bo‘lishi uchun firma 
qo‘shimcha  ishlab  chiqarish  quvvatlariga  ega  bo‘lishi  va  mahsulotni  u  uchun  yangi 
bo‘lgan  segmentda  xarajatlarni  ko‘paytirmasdan  sotish  imkoniyati  bo‘lishi  kerak. 
Firma  imkoni  boricha  eng  kichik  narxni  qo‘ysa  ham,  qilingan  to‘g‘ri  xarajatlar  ham 
qoplanishi  kerak.  Bunday  qarashni  ro‘yobga  chiqarish,  eksport  qilish,  sotuvchi 
markasi  ostida  qo‘yiladigan  tovarlar  yoki  mahsulotni  ba’zi  turdagi  aholiga,  ya’ni  - 
talabalar,  bolalar,  qariyalarga  sotish  bilan  bog‘liqdir.  Eng  muhimi,  bu  holda  past 
narxda  sotib  oluvchilar  mahsulotni  yuqori  narxda  sotib  olib  asosiy  bozorga  halaqit 
berishlarini ta’qiqlash kerak. 
Mavsumiy  egiluvchan  narx.  Mavsum  boshi  va  oxiriga  qarab  qanday  narx 
qo‘yilishi kerak, qaysi  vaqtda  narx qabul  qilinadi.  Ba’zi sotib oluvchilar  mahsulotni 
mavsum  boshida  sotib  olishga  tayyor  bo‘lib,  uning  narxiga  ahamiyat  bermaydilar; 
boshqalar  bo‘lsa,  qachon  bo‘lsa  ham  sotib  olishga  tayyor  bo‘lib,  mahsulotning 
narxiga katta ahamiyat qaratadilar. 
Bu  holda  firma  mavsum  boshida  katta  narx  qo‘yib,  mavsum  oxiriga  kelib 
narxni  pasaytiradi.  Shu  sababdan  zamonaviy  mahsulotlarga  mavsumiy  narx 
pasaytirish, ertalabki spektakllarga narxni pasaytirish va hokazolar qo‘llaniladi. 
Mavsumiy  narx  pasaytirishning  asosiy  qoidasi  -  ularning  sotib  oluvchilarning 
raqamlariga bog‘lab, doimiy bo‘lishidir.