Strategik marketing

Tovarning  hayotiylik  davri  determinantlari.  Tovarning  hayotiylik  davrini 
muhokama  qilishdan  avval  hayotiylik  davrini  qaysi  tovarlarga  nisbatan  tahlil  qilish 
kerakligini  tushunib  olish  muhimdir  -  masalan,  tovarlarning  toifasigami  (yozuv 
mashinkasi),  toifa  tarkibidagi  ma’lum  bir  turdagi  tovargami  (elektron  yozuv 
mashinkalari),    maxsus  modellargami  (portativ  elektron  yozuv  mashinkalari), 
muayyan markagami (“Canon” markasi). 
Marketingga  oid  adabiyotlarda  bu  mavzuda  anchagina  chalkashliklar  bor 
bo‘lib, tovarlarning ushbu turli darajalariga har qanday tovar vaqti o‘tishi bilan u yoki 
bu  shaklda  o‘zgaradi,  degan  nuqtai  nazardan  qaraladi.  Hayotiylik  davri  modelini 
qo‘llash  mumkin  bo‘lgan  boshqa  sohalarni  inkor  qilmagan  holda,  tovarning 
hayotiylik  davri  modeli  tovar  bozorining  hayotiylik  davrini  tahlil  qilishda  eng  ko‘p 
foyda  beradi.  YUqorida  ko‘rib  o‘tilganidek,  tahlilning  aynan  mana  shu  darajasi 
xaridorlarning  real  xulq-atvoriga  eng  aniq  mos  keladi.  SHu  yo‘sinda,  tovarning  har 
bir bozori ma’lum bir hayotiylik davriga mos keladi. Bunday yondashuvda hayotiylik 
davri  nafaqat  tovarning  evolyusiyasini,  balki  u  mo‘ljallangan  bozorning 
evolyusiyasini ham aks ettiradi. Tovarning evolyusiyasi texnologiya bilan, bozorning 
evolyusiyasi global talab va uning determinantlari bilan ifodalanadi. 
Tahlil  ob’ektini  -  tovar  bozorlarining  sinfini  -  aniqlashda  yana  bir  muammo 
tug‘iladi:  hayotiylik  davrini  nazorat  qilinmaydigan  omillar  bilan  belgilanadigan 
mustaqil o‘zgaruvchi deb qarash kerakmi, yoki kompaniyaning marketing faoliyatiga 

---

 
92 
 
 
bog‘liq  bo‘lgan  o‘zgaruvchimi.  Bu  muhim  masaladir.  Birinchi  holda  hayotiylik 
davrining  har  bir  bosqichida  qaysi  strategiyasini  qabul  qilishni  aynan  tovarning 
hayotiylik  davri  belgilaydi;  ikkinchi  holda  esa,  aksincha,  tanlangan  strategiyalar 
tovarning hayotiylik davrini belgilaydi.