Stefan-bolsman va plank doimiylarini aniqlash. 002-L2 Maxsudov Temur

5-Laboratoriya ishi

Mavzu: Stefan-bolsman va plank doimiylarini aniqlash.

002-L2 Maxsudov Temur

TEKSHIRISH UCHUN SAVOLLAR

1. 
   Issiqlik (termoparali) nurlanish deb qanday nurlanishga aytiladi?
   
2. 
   Issiqlik nurlanishi qanday spektrni beradi?
   
3. 
   Nurlanish oqimi deb nimaga aytiladi?
   
4. 
   Jismning issiqlik nurlanishining energetik yorqinligi yoki integral nurlanishning qobiliyati deb nimaga aytiladi? Spektral nurlanish qobiliyati deb-chi?
   
5. 
   Jismning integral nur yutish qobiliyati deb nimaga aytiladi? Spektral nur yutish qobiliyati deb-chi?
   
6. 
   Absolyut qora jism deb nimaga aytiladi? Kulrang jism deb-chi?
   
7. 
   Kirxgof qonunini ta`riflab, uning matematik ifodasini yozing.
   
8. 
   Absolyut qora jism nurlanishining emperik Stefan-Boltsman va Vinning siljish qonunlarini ta`riflang?
   
9. 
   Pirometrning tuzilishi va uning elektr hamda optik chizmasini chizib, ishlash prinsipi tushuntirib berilsin.
   
10. 
    Plank gipotozasining mohiyati qanday?
    
11. 
    Plank formulasini yozib, uni izohlab bering.
    
12. 
    Plank formulasidan Stefan-Boltsman va Vinning siljish qonunlari qanday kelib chiqadi?
    

Savollarga javob

1. Qizdirilgan modda atomlari va molekulalarining tartibsiz harakati tufayli yuzaga keladigan effektromagnit nurlanishlarga issiqlik yoki temperaturali nurlanish deyiladi, va nurlanish temperaturasi absolyut noldan farqli bo’lgan barcha jismlarda kuzatiladi. Ular jismning temperaturalariga bog’liq bo’ladi.

2. Barcha qizdirilgan qattiq va suyuq moddalar issiqlik nurlanishi tutash spektr bo’ladi.

3. Nurlanishning o’qi deb, vaqt birligi ichida yuza orqali o’tayotgan nurlanish energiyasiga miqdor jihatdan teng bo’lgan fizik kattalikka aytiladi.

4. Jismning issiqlik nurlanishi energetic yorqinligi yoki integral nurlanish qobiliyati deb birlik yuzadan vaqt birligi ichida chiqayotgan nurlanish energiyasiga miqdor jihatdan teng bo’lgan fizik kattalikga aytiladi.

5. Jismning integral nur yutish qobiliyati deb, jisimning yutgan yorug’lik energiyasi unung shu jismga tushayotgan yorug’lik energiyasiga bo’lgan nisbatiga aytiladi. Jismning spectral nur yutish qobiliyati deb to’lqin chostatasi yoki to’lqin uzunligi nur yutish qobiliyatiga aytiladi.

6. Tushayotgan yorug’lik energiyasini ixtiyoriy temperaturada butunlay yutadigan jismlarga absalyut qora jism deyiladi. Kulrang jism deb nur yutish qobiliyati barcha chastota uchun bir va birdan kichik bo’lib, temperaturaga jism moddasiga va uning sirtiga bog’liq bo’lgan jismga aytiladi.

7. Kirxgof qonuni, har qanday jismning nurlanish qobiliyatining nur yutish qobiliyatiga bo’lgan nisbati jismning tabiatiga bog’liq bo’lmay shu sharoitdagi absolyut qora jismning qobiliyatiga teng bo’lib chachtota va temperaturaning universal funksiyasidir.

8. Kirxgofning universal funksiyasi absolyut qora jismning nurlanish qobiliyati jismning o’zgarmasdir. Kirxgof universal funksiyasining ko;rinish nazariy keltirib chiqarishdagi urunishlar uzoq vmasofaning umumiy yechimini bera oladi.

9. 1900 yilda nemis fizigi M.Plank klassik nazariyaga zid bo‘lgan gipotezasini yaratib, absolyut qora jism spektral nurlanish qobiliyati rν,t ning tajriba natijasiga aniq mos kelgan ifodasining topishga muvaffaq bo‘ldi.

Plank gipotezasining moxiyati quyidagidan iboratdir:

Jismning nurlanishi uzluksiz bo‘lmasdan alohida ulushlar-kvantlar sifatida chiqariladi. Har bir yoruq‘lik kvantining energiyasi εo yoruq‘lik chastotasi v ga proporsionaldir.

10. Jiamning nurlanish uzluksiz bo’lmasdan alohida ulushlar kvantlar qiymatida aniqlanadi. Har bir yorug’lik kvantining energiyasi yorug’li chastotalari V ga proparsionaldir, ya’ni E=h*V

11. Bunda h=1.625*10 - 34 js Plank doimiysi deyiladi.

(4)

12. Jismlarni issiqlik nurlanishdagi R_e T= ⁴ Stefan-Bolsman _max = va Vinnining siljish qonuni hamma chastotalar va tempiraturalar uchun to’g’ri kelmaydi. (1)