“statistika” fanidan “Tashqi iqtisodiy faoliyat statistikasi” mavzusi

- tashqi savdo aylanmasining elastiklik koeffitsienti;
- importning mamlakat iste’molidagi salmog‘i;
- eksportning YAIMdagi, ayrim mahsulot turlaridagi salmog‘i;
- mamlakatning xalqaro savdo-sotiqdagi salmog‘i.
Kvota – bu ishlab chiqarish hajmi, import, eksport, sotish va boshqa iqtisodiy faoliyat sohalaridagi kelishuv asosida har bir ishtirokchi uchun joriy qilingan hissadir.
Import kvota – mamlakatga keltirishga ruxsat berilgan chet el mahsulotlari hajmining cheklangan miqdoridir.
Eksport kvota – mamlakatdan tovarlarni chet mamlakatlarga (eksportga) belgilangan hajmda yetkazib berish (sotish) tushuniladi.
Import va eksport kvotalar ham milliy iqtisodiyotni rivojlantirish maqsadida qo‘llanadi.
Import kvota darajasi ( ) import hajmini YAIMga nisbati bo‘yicha aniqlanadi.
Bu yerda: I – import hajmi;
YAIM – yalpi ichki mahsulot
Eksport kvota darajasi (Kek) eksport hajmini (E) YAIMga nisbati bilan aniqlanadi.
Eksport kvota darajasi mamlakatning iqtisodiy rivojlanganlik darajasi va uning xalqaro iqtisodiy munosabatlarda qanchalik qatnashayotganligini bildiradi.
Eksport hajmini (E) sanoat ishlab chiqarish hajmiga nisbati real eksport kvotasi darajasini bildiradi. Chunki haqqiqiy iqtisodiy rivojlangan mamlakatlar, xom ashyo emas, sanoat mahsulotlarini eksport qiladi.
Bu yerda: SM – sanoat mahsulotlari hajmi.
Tashqi savdo aloqalarida quyida siyosatlar qo‘llanilishi mumkin.
Proteksionizm – milliy iqtisodiyotni xorij raqobatidan himoya qilishga qaratilgan siyosatdir.
Demping - tashqi bozorni egallash uchun tovarni ishlab chiqarish xarajatlaridan past (arzon) baholarda chetga eksport qilish yoki tovarlarni tashqi bozorda mamlakat ichidagi bozordan arzon bahoda sotish tushuniladi.
Proteksionizm quyidagi chora-tadbirlarni qo‘llash yordamida amalga oshiriladi.

• import tovarlariga yuqori darajada boj o‘rnatiladi;
• davlat ayrim tovarlarni import qilishni taqiqlaydi;
• import kvotasi kamaytiriladi (litsenziya yordamida)
• tovarlarni import qilish uchun to‘lanadigan valyuta cheklanadi;
• import qilinadigan tovarlar sifatiga va ekologik tozaligiga talab oshiriladi va shu kabilar.