Javoblar
Statistika atamasi qanday kelib chiqqan
Statistika (lot. ctatus — boylik, davlat) — 1) turli hodisalar va jarayonlarni miqdoriy hisoblash, maʼlumotlarni qayta ishlash va tahlil qilish yoʻli bilan ijtimoiy hayotning umumiy qonuniyatlarini oʻrganadigan ijtimoiy fanlar tarmogʻi. Tor maʼnoda S. bironbir hodisa yoki jarayon toʻgʻrisidagi jamlanma maʼlumotlar (koʻrsatkichlar) majmui (toʻplami)ni bildiradi. S. murakkab va sertarmoq fanlar majmuidan iborat boʻlib, ijtimoiy hayotning xilmaxil hodisalarini oʻrganadi va tahlil etadi.
Statistika atamasi ilk bor nimani anglatgan
Ilk bor statistikaning vujudga kelishi amaliy ehtiyojlar bilan uzviy bog’liq bo`lgan. Qadim zamonlardayoq qurolli kuchlarga layoqatli kishilar sonini bilish, soliqqa tortish ob`ektlarini belgilash zarurati tug’ilgan, natijada aholi soni, uning yoshi va jinsi jihatdan tuzilishi haqidagi ma`lumotlarga ehtiyojlar paydo bo`lgan. Bu esa davlatni aholi soni va tarkibida bo`layotgan o`zgarishlar ustidan kuzatishlar olib borishga undagan. Fuqarolik munosabatlari rivojlanib borgan sari ular bilan bevosita bog’liq bo`lgan voqealarni qayd qilishga zaruriyat ortib borgan. SHuning uchun tug’ilish, o`lish, nikohga olish, ajralish kabi hodisalarni yozib borish tartibi o`rnatilgan, keyinchalik esa odamlarning bir joydan ikkinchisiga ko`chib yurishi bilan bog’liq bo`lgan migratsiyasi (harakati)ni qayd qilish tartibi belgilangan. Qishloq xo`jaligi, savdo-sotiq, hunarmandchilik, sanoat va boshqa sohalar hamda iqtisodiy aloqalarning taraqqiy etishi xo`jalikka oid hodisa va amallar ustidan muntazam ravishda kuzatish olib borishni taqozo etgan. Natijada baholar va savdo-sotiq statistikasi, mahsulotlarni ishlab chiqarish va taqsimoti statistikasi va boshqa iqtisodiy statistika tarmoqlari vujudga kelgan va rivoj topgan. «Statistika» atamasi lotincha «Status» so`zidan olingan bo`lib, hodisalarning holati, ahvolini bildiradi. «Status» so`zi negizidan «Stato» - davlat, «statusta» - davlatni biluvchi, «statustica», ya`ni davlat to`g’risida muayyan bilim, ma`lumotlar yig’indisi degan tushunchalar kelib chiqqan. Hozirgi kunda statistika deyilganda:
3.Statistika so‘zi hozir nimalarni bildiradi
Statistikaning umumiy nazariyasi barcha tarmoq statistikasining metodologik asosidir.
Statistika nazariyasining asoslarini taqdim etishda quyidagi masalalarni o'rganish kerak:
statistikaning predmeti, usullari va vazifalari va uning iqtisodiy nazariya va boshqa ba'zi bir boshqa fanlarga aloqasi;
iqtisodiy statistikada ishlatiladigan statistik ko'rsatkichlar va tasniflar tizimi, ularning mazmuni va ko'lami, statistika ko'rsatkichlari va tasniflari o'rtasidagi bog'liqlik;
iqtisodiyot va moliya ma'lumotlariga asoslangan statistik tahlilning eng muhim yo'nalishlari;
dastlabki ma'lumotlarning asosiy manbalari va statistik bazani shakllantirish asoslari
4.Iqtisodiy statistika qanday fan
Statistika yagona mustaqil fan sifatida gavdalanishi va turli sohalarda
qo‘llanishiga sabab uning predmeti bo‘lmish ommaviy hodisa va jarayonlar hamma
sohalarda ro‘yobga chiqishi va umumiy xislatlarga ega bo‘lishidir. Shu bilan bir
qatorda ayrim sohalarda ular o‘ziga xos sharoitlarda yuzaga chiqadi va ularning
ta’siri ostida xususiy xususiyatlarga ham ega bo‘ladi. Shu tufayli statistik
qonuniyatlar namoyon bo‘lish me’yori ham, rivojlanish shakllari ham har bir sohada
o‘ziga xos yo‘l bilan kechadi. Bu esa statistika uslubiyatini muayyan soha sharoitiga
muvofiqlashtirishni, unga mos keladigan usullarni qo‘llashni, sharoit o‘zgarishi bilan
ularni shaklan va mazmunan takomillashtirib turishni, yangilarini yaratib, eskilari
o‘rniga ularni ishlatishni talab etadi va haqiqatda ham shunday bo‘lmoqda. Pirovard
natijada har bir soha statistikasi yagona statitisika fani doirasida ma’lum darajada
mustaqil fan va shu bilan birga uning muhim tarmog‘i, yo‘nalishi sifatida shakllanadi
Do'stlaringiz bilan baham: |