Statika aksiomalari: jismlarning muvozanati, teng ta’sir etuvchi kuch, ta’SIR VA AKS ta’sir,ikki kuchni qo‘chish

Aylanma harakat qilayotgan jism nuqtasining tezlanishi.
М nuqtaning tezlanishini formulalar yordamida aniqlaymiz. deb olib, tezlikning (37) tenglikdagi qiymatini yuqoridagi tengliklarga qo'yib, quyidagilarni hosil qilamiz.

yoki
(38)
Urinma tezlanish nuqtaning traektoriyasiga urinma bo’ylab yo’nalgan bo’ladi (tezlanuvchan aylanma harakatda nuqtaning harakat yo’nalishi bilan, sekinlanuvchan aylanma harakatda esa unga teskari yo’nalgan bo’ladi); normal tezlanish doimo МС radius bo’ylab aylanish o’qi tomon yo’nalgan bo’ladi (15-rasm).
М nuqtaning to’liq tezlanishi va yo’nalishi quyidagi ifodalar yordamida aniqlanadi.


(39)
(40)
QATTIQ JISM KINEMATIKASI: QATTIQ JISMNING QO‘ZG‘ALMAS O‘Q ATROFIDAGI AYLANMA HARAKATI, QO‘ZG‘ALMAS O‘Q ATROFIDAGI AYLANMA HARAKAT QONUNI , QO‘ZG‘ALMAS O‘Q ATROFIDAGI AYLANMA HARAKATDAGI JISM NUQTALARINING TEZLIGI VA TEZLANISHI.

Qattiq jismning qandaydir ikkita nuqtasi uning harakati davomida qo’zg’almasdan qolsa, bunday harakatga qo’zg’almas o’q atrofidagi aylanma harakat deyiladi. Qo’zg’almas A va В nuqtalar orqali o’tuvchi АВ to’g’ri chiziqqa aylanish o’qi deyiladi. Aylanma harakatda qattiq jismning o’q ustida yotgan barcha nuqtalari qo’zg’almas bo’ladi. Jismning qolgan barcha nuqtalari, aylanish o’qiga perpendikulyar tekislikda markazi aylanish o’qida yotgan aylanalar chizadi. Aylanma harakat qilayotgan jismning holatini aniqlash uchun aylanish o’qi orqali qo’zg’almas I tekislik, qattiq jismga biriktirilgan va u bilan birgalikda aylanuvchi II tekislikni o’tqazamiz (12-rasm). Qattiq jismni vaqtning istalgan paytdagi holati tekisliklar orasidagi burilish burchagi deb ataluvchi burchak

orqali aniqlanadi. burchak musbat yoki manfiy ishorada bo’lishi mumkin. Az o’qning musbat uchidan qaraganimizda qattiq jism o’q atrofida soat mili aylanishiga teskari yo’nalishda aylansa, burilish burchagi musbat, aks holda manfiy ishorada olinadi.
Burilish burchagi -radianlarda o’lchanadi. Jismni vaqtning istalgan paytidagi holatini aniqlash uchun burilish burchagi ning t vaqtga bog’liqligini bilish zarur, ya‘ni:
=f(t) (28)
(28) qattiq jismning qo’zg’almas o’q atrofidagi aylanma harakati tenglamasi.
Qattiq jism aylanma harakatining kinematik harakteristikalarini aniqlashga o’tamiz. Vaqtning t paytidagi burilish burchagi bo’lib, vaqtning paytida burilish burchagi ga teng bo’lsin. Qattiq jism vaqt oralig’ida burchakka buriladi. Burilish burchagi ning ga nisbati o’rtacha burchak tezlik deyiladi.

jismning qo’zg’almas o’q atrofidagi aylanma harakatining berilgan ondagi burchak tezligini topish uchun o’rtacha burchak tezligining nolga intilgandagi limitini olamiz.