Standartlashtirish faoliyati

Texnik reglamentalarni ishlab chiqishda vujudga kelishi mumkin bo‘lgan muammolar va ularning yechimlari to‘g‘risida
Texnik reglamentlarni ishlab chiqish amaliyoti mamlakatimizda mustaqillikka erishilgan dastlabki kunlardanok, sifat infratuzilmasini yaratish va uni xalqaro talablarga muvofiqlashtirish ustivor yo‘nalish deb belgilangan. Ma’lumki, milliy iqtisodiyotni qo‘llab quvatlash, ishlab chiqariladigan mahsulotlar sifatini oshirish va raqobatbardoshligini ta’minlash hamda ichki bozorni sifatsiz import mahsulotlaridan muhofaza kilishda respublikamizda me’yorlashtirish va davlat nazoratini olib borish tizimshga xalqaro savdo sotiq tizimi bilan uyg‘unlashtirilishi juda dolzarb ahamiyat kasb etadi.

2009 yil 23 aprelda qabul kilingan O‘zbekiston Respublikasi "Texnik jihatdan tartibga solish to‘g‘risida"gi Qonuni amalda bo‘lgan me’yorlashtirish tizimini halqaro amaliyotga yana bir pog‘onaga yakinlashtirdi. Qabul qilingan Qonunda, texnik reglamentlarni ko‘llashning majburiyligi va bir xilligi, texnik reglamentlarning texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi milliy va xalqaro normativ hujjatlarga muvofiqligi, texnik reglamentlarni ishlab chiqish, qabul qilish va e’lon qilish tartibi to‘g‘risidagi axborotning ochiqligi texnik jihatdan tartibga solishning asosiy prinsiplari deb belgilangan. Bu esa o‘z navbatida 1994 yilda Urugvayda imzolangan Tariflar va savdo to‘g‘risidagi Butunjahon sav-do tashkilotining Bosh kelishuvida ham belgilab berilgan. Ushbu kelishuvga muvofiq, mahsulot va xizmatlar xavfsizligini ta’minlash texnik reglamentlarni ishlab chiqish yo‘li bilan amalga oshi-riladi va texnik reglamentlar o‘rnatilgan tartibda xukumat darajasida tasdiqlanadi.

Ta’kidlashimiz lozimki, "Texnik jihatdan tartibga solish to‘g‘risida"gi Qonun bilan kiritilgan texnik regaamentlarni ishlab chiqish, tasdiklash va joriy etish mexanizmi hamda Qonnunning 22-moddasiga muvofiq texnik reglamentlar amalga kiritilgach, standartlashtirish bo‘yicha ularda ko‘rsatilgan mahsulot, ish va xizmatlarga doir ilgari qabul kilingan tegishli normativ xujjatlar majburiylik xususiyatini yo‘qotishi hamda qo‘llanilishda ixtiyoriylik kasb etishi Tariflar va savdo to‘g‘risidagi Butunjahon savdo tashkilotining Bosh kelishuviga to‘liq javob beradi.

Me’yoriy hujjat ishlab chiqilish zarur bo‘lgan har bir sohada, avval o‘rganish hamda tahlillar olib boriladi. Ularning natijalari yuzasidan sohani rivojlantirish bo‘yicha vakolatli idoraga aniq takliflar kiritiladi. Texnik reglamentlarni ishlab chiqish jarayoni ham tartibga solingan bo‘lib, ularning ishlab chiqilishi manfaatdor vazirlik va idoralar takliflariga asosan amalga oshiriladi. Amaldagi konunchilikga muvofiq texnik reglamentlarni ishlab chiqish bo‘yicha takliflar davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari tomonidan tayyorlanib «O‘zstandart»agentligiga kiritiladi. Takliflar asosida agentlik tomonidan dastur ishlab chiqiladi va tasdiqlash uchun O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga kiritiladi. "Texnik jihatdan tartibga solish to‘g‘risida"gi Qonun bilan joriy etilgan texnik reglamentlarni ishlab chiqish tartibiga muvofiq Vazirlar Mahkamasining 2010 yil 10 maydagi 86-sonli Qarori bilan tasdiqlangan 2010-2013 yillar uchun texnik reglamentlarni ishlab chiqish dasturida 2013 yilda 17 ta umumiy texnik reglamentlar va 10 ta maxsus texnik reglamentlar ishlab chikilishi belgilangan. Dasturni shakllantirish maqsadida tegishli idoralardan avtotransportlarga, axborot texnologiyalari va telekomu-nikatsiya vositalaridan foydalanishga, matbaa mahsulotlari ishlab chiqarishga, o‘kuv binolaridan foydalanishga, temir yo‘l transportiga, don va donni qayta ishlash mahsulotlari ishlab chiqarishga, go‘sht-sut mahsulotlari ishlab chiqarishga, veterinariya vositalaridan foydalanishga, yog‘-moy mahsulotlari ishlab chikarishga, pochta aloqasiga oid texnik reglamentlar ishlab chiqish bo‘yicha takliflar olingan.

Ammo, tasdiqlangan dasturdan tashqari, boshqa soxalarga oid texnik reglamentlar ishlab chiqilishini tezkor holatda o‘rganib chiqib, tegishli takliflarni tayyorlashimiz va tasdiqlangan dasturga qo‘shimchalar kiritishimiz lozim. Hozirgi kunda texnik reglamentlarni ishlab chiqish xalqaro amaliyotini olsak, Hukumatimiz tomonidan tasdiqlangan dasturga qo‘shimchalar kiritilishi zarurligini ko‘ramiz. Misol uchun, Evro-osiyo iktisodiyot hamjamiyati Davlatlararo kengashining 2005 yil 24 martdagi 207-sonli Qarori bilan 28 ta texnik reglamentlar ishlab chiqilishi belgilanib, hozirda ushbu texnik reglamentlar loyihalari tayyorlangan. E’tiborni ushbu texnik reglamentlar ro‘yxatiga karatsak;

Evro-osiyo miqyosida ishlab chikilayotgan texnik reglamentlarni inobatga olsak, tasdiqlangan dasturga sog‘liqni saqlash, maishiy kimyo mahsulotlarini ishlab chiqarish, kimyo mahsulotlarini ishlab chiqish, mebel mahsulotlarini ishlab chiqish, dori vositalarini ishlab chiqish, neft mahsulotlarini ishlab chiqish, mehnat muhofazasini ta’minlash, liftlardan foydalanish bo‘yicha texnik reglamentlar ishlab chiqilishi yuzasidan qo‘shimchalar kiritilishi maqsadga muvofiq bo‘ladi.

Hozirgi kunda texnik jihatdan tartibga solish sohasida hujjatlarni qo‘llash borasidagi xalqaro tajriba bo‘yicha ma’lumot bersam. Evropa hamjamiyatida besh xil huquqiy xujjatlar texnik jihatdan tartibga solish tizimini shakllantiradi. Ulardan uch xili majburiy tusga ega:

-direktivalar, Evropa hamjamiyati mamlakatlari uchun asosiy maqsad va vazifalarni belgilaydi;

-reglamentlar, rasmiy ravishda nashr etilganidan so‘ng Evropa hamjamiyati mamlakatlari uchun bajarilishi majburiy;

-qarorlar, alohida kompaniya, firma, jismoniy shaxs yoki xamjamiyatga a’zo bo‘lgan mamlakat uchun majburiy.