Standartlashtirish asoslari

Xizmatlar sifat ko`rsatkichlarining nomenklaturasi 
Umumlashtirilgan 
ko`rsatkich 
Kompleks ko`rsatkichlar 
 
birinchi daraja 
ikkinchi daraja 
 
Funktsional 
Vazifasi 
Ishonchliligi 
 
Xizmatlar sifati 
umumlashtirilgan 
ko`rsatkichi 
Ekologik va estetiklik 
(dizayn) 
Ekologikligi 
Xavfsizligi                        
Ergonomikligi 
SHakllar va kompozitsiyalar 
Rang berish 
Sirtning tuzilmasi va bezagi 
 
Ijtimoiy ahamiyati 
Moda 
O`ziga xosligi 
Nufuzlilik 
 
Har  bir  birinchi  darajadagi  kompleks  ko`rsatkichning  bahosi  xizmatlarning 
funksionalligi, estetikligi va ma’noligidan qoniqqan buyurtmachilarning soniga qarab, 
quyidagi formula bo`yicha aniqlanadi: 
i
i
i
M
m
K

, 
bunda 
i
m
-  xizmatlarning  funksionalligi  (estetikligi,  ijtimoiy  ma’noligi)  bilan 
qoniqqan buyurtmachilar soni; 
 
i
M
-i – xizmat buyurtmachilarining umumiy soni. 
Jumladan,  ta’mirlangan  televizorga  nisbatan  sifat  ko`rsatkichlarining 
nomenklaturasi quyidagilardan iborat: birinchi daraja – funksional, ikkinchi darajada – 
vazifalari (tasvirning ravshanligi va uning sozlanishi; aniq va kontrastli ko`rsatishi va 
uni  rostlash;  tasvirning  buzilmaganligi;  rangning  berilishi;  tovushning  balandligi  va 

---

 
221 
uni  rostlash;  tanlanuvchanlik;  ovoz  tembri  va  uni  sozlash),  ergonomik  (boshqarish 
qismlaridan  foydalanganda  buyurtmachi  tomonidan  sozlashlarda  ta’sir  kuchi;  ravon 
sozlanish), puxtalik (buzilmasdan ishlashlik), xavfsizlik (elektr va yong`in xavfsizligi) 
dan iborat. 
Ta’mirlangan  televizorning  birinchi  daraja  ko`rsatkichiga  estetikligi,  ikkinchi 
daraja  ko`rsatkichiga  rangdorlik  ko`rsatkichlari  (materiallarning,  dastaklarning, 
boshqarish qismlarinng rangi) ham kiradi. 
Axborot-ma’lumotnoma  xizmati  tomonidan  berilgan  ma’lumotnoma  sifatiga oid: 
birinchi  daraja  –  funksional  ko`rsatkich,  ikkinchi  daraja  –  vazifasi  (ma’lumotnomada 
keltirilgan  axborotning  ishonchliligi  va  to`liqligi),  ergonomiklik  (yozma  yoki  og`zaki 
ma’lumotnomadagi axborotning yaxshi o`qilishi, ma’lumotnomaning qulay saqlanishi, 
matnning oson o`qilishi) kiradi. 
Birinchi  darajaning  estetik  ko`rsatkichi  ikkinchi  darajani  –  ma’lumotnomaning 
badiy  rasmiylashtirilganligi  (blankaning  shakli,  qo`shimcha  rasmlar,  emblemalarning 
ma’lumotnoma blankada borligi, ma’lumotnoma shriftining shakli) ko`rsatkichini o`z 
ichiga oladi. 
Xizmatlar  sifatini  ijtimoiy  metod  bilan  baholash,  Ya’ni  buyurtmachining  o`ziga 
ko`rsatilgan xizmatlarning sifati to`g`risida umumiy fikrini olish va umumlashtirilgan 
son qiymatini aniqlash yo`li bilan baholash ruxsat etiladi. 
Ijtimoiy metod yoppasiga tekshirishni ta’minlaydi, ushbu korxonaga ma’lum vaqt 
(oy,  kvartal,  yil)  ichida  murojat  qilgan  barcha  buyurtmachilarning  fikrini  hisobga 
olishga imkon beradi va quyidagi formula bo`yicha aniqlanadi: 
ij
ij
ij
ij
N
n
N
Q


 
bunda 
ij
Q
- xizmatlar sifati umumlashtirilgan ko`rsatkichi; 
ij
N
- i - korxonada ma’lum vaqt ichida i – xizmat buyurtmachilarining soni; 

---

 
222 
ij
n
-  i  –  xizmat  ko`rsatish  sifati  bo`yicha  qoniqmaganligini  ifodalagan 
buyurtmachilar soni.