Standartlashtirish asoslari

Pretsizionlik  - 
Pretsizionlikning asosiy tavsifnomalari yaqinlashish va qayta 
ishlab chiqarishning standart og`ishlarini (GOST ISO 3534-1 va GOST ISO 5725-2), 
shuningdek, oraliq pretsizionlikni (GOST ISO 3534-3) o`z ichiga oladi. Yaqinlashish 
laboratoriyada, qisqa vaqt oralig`ida bitta operator tomonidan, bir nusxadagi uskunada 
kuzatilgan o`zgaruvchanlikni tavsiflaydi va uni ushbu laboratoriya chegarasida yoki 
laboratoriyalararo tadqiqotlar doirasida baholash mumkin. Muayyan metod uchun 
qayta ishlab chiqarishning standart og`ishini bevosita laboratoriyalararo tadqiqotlar 
yordamida baholash mumkin va u xuddi shu na’munani bir necha laboratoriyalarda 
tahlil qilinganda natijalar o`zgaruvchanligini tavsiflaydi. Oraliq pretsizionlik bir yoki 
ko`prok faktorlar, jumladan vaqt, uskuna yoki bitta laboratoriya chegarasidagi operator 
o`zgarganida kuzatiladigan natijalar variatsiyasini tavsiflaydi; bunda qaysi faktorlar 
muttasil turishidan qat’iy nazar turli ko`rsatkichlarga erishadilar. Oraliq pretsizionlikni 
ko`proq bitta laboratoriya doirasida baholaydilar, lekin uni laboratoriyalararo 
tadqiqotlar yordamida belgilash mumkin. Analitik metodikaning pretsizionligi u 
alohida dispersiyalarni jamlash orqali yoki metodikani to`liq tadqiqot qilish yo`li bilan 
aniqlanishidan kat’iy nazar umumiy noaniqlikning muhim tashkil etuvchisi bo`lib 
hisoblanadi.  
Siljish- 
Qo`llanilayotgan metodga bog`liq bo`lgan siljish odatda solishtirishning 
munosib  na’munalarini  yoki  ma’lum  qo`shimchali  na’munalarni  o`lchash  yordamida 
belgilanadi.  Muvofiq  tayanch  qiymatlarga  tegishli  umumiy  siljishni  aniqlash  qabul 

---

 
149 
qilingan  etalonlarga  kuzatib  borishni  belgilashda  muhimdir.  Siljishni  ajratib  olish 
(kutilgan  qiymatga  bo`lingan  kuzatilgan  qiymat)  ko`rinishida  ifodalanishi  mumkin. 
Analitikning  vazifasi  siljishga  e’tibor  bermasdan  qarash  yoki  unga  tuzatish  kiritishni 
ko`rsatishdan  iboratdir,  lekin  har  qanday  holda  ham  siljishni  belgilash  bilan  bog`liq 
noaniqlik umumiy noaniqlikning ajralmas tashkil etuvchisi bo`lib qoladi.