11-MA
ʼ
RUZA
Sstantsiya va podstantsiyalarning elektr ulanish sxemasi.
E
lektr stantsiya (podstantsiya)lar elektrik ulanishlarining bosh sxemasi
–
bir–biri bilan
oʻzaro ulangan natural koʻrinishdagi asosiy elektr jihozlari (generator, transformator, liniyalar),
yigʻma shinalar, kommutatsion va boshqa birlamchi jihozuralar bilan ular orasida natural
k
oʻ
rinishda bajarilgan barcha ulanishlar majmuidir.
Bosh sxemani tanlash elektr stantsiya (podstantsiya) elektr qismini loyihalashda asosiy
mezon
hisoblanadi, chunki u elementlarning toʻliq tarkibini va ular orasidagi bogʻlanishni
aniqlaydi. Tanlangan bosh sxema elektrik ulanishlarning printsipial sxemasi, oʻz ehtiyoji sxemasi,
Маvzu-33.
•
STANSIYA VA
PODSTANSIYALARNING ELEKTR
ULANISH SXEMASI.
• 33.1 Stansiya va podstansiyalarning elektr ulanish
sxemasi.
Reja:
•
Elektr stansiyalarning sxemalari
turlari, strukturaviy, bir chiziqli ,
operativ sxemalari, asosiy vazifasi,
issiqlik elektr stansiyalarning ,
gidroelektr stansiyalarning, elektr
sxemalari elektr stansiyalarning bosh
sxemalariga qoʻyiladigan talablar.
Таyanch
soz va
iboralar
ikkilamchi ulanishlarning sxemasi, montaj va boshqa sxemalarni tuzishda boshlangʻich mahlumot
hisoblanadi.
Bosh sxemalar chizmada bir chiziqli qilib tasvirlanib, bunda tizilmaning hamma elementlari
uzilgan holatda boʻladi. Ayrim hollarda sxemaning ayrim elementlarini ish holatida koʻrsatishga
yoʻl qoʻyiladi.
Sxemaning hamma elementlari bilan ular orasidagi bogʻlanishlar konstruktorlik
hujjatlarining yagona tizimi (ESKD) standartlariga muvofiq koʻrsatiladi. Sxema asosiy
elementlarining shartli grafik belgilari amaliy mashgʻulotlarni bajarish boʻyicha
uslubiy
koʻrsatmada keltirilgan.
E
lektr bilan ta’minlash ishonchliligi darajasiga qarab iste’molchilar (kategoriyasi)toifasi.
E
lektr bilan tahminlash ishonchliligi nuqtai nazaridan hamma iste’molchilar toifaga boʻlinadi.
Birinchi toifa elektr iste’molchilari
bu shunday elektr iste’molchilariki, ularning elektr
bilan tahminlanilishi uzilsa, insonlar hayoti xavf ostida qolishi, qimmat baho asosiy asbob–
uskunalar ishdan chiqishi, mahsulot koʻplab brak boʻlishi, murakkab texnologik jarayon buzilishi,
xalq xo‘jaligiga
katta zarar yetishi, kommunal xo‘jaligining katta ahamiyatli elementlarning
buzilishiga olib kelishi mumkin
Birinchi toifa istehmolchilari bir–biriga bogʻliq boʻlmagan ikkita manbadan tahminlanishi
kerak boʻlib, tanaffus faqat avtomatik ulanishga sarflanadigan vaqtga ruxsat etiladi.
Ikkinchi toifa elektr istehmochilari
shunday elektr istehmolchilarki,
ularni elektr bilan
tahminlash uzilsa, mahsulotlarni ommaviy bera olmaslik, ishchilar, mexanizmlar va sanoat
transportining ommaviy turib qolishiga, shahar va qishloq aholisini anchagina qismining normal
faoliyati buzilishiga olib keladi. Bu elektr iste’molchilarini ikkita mustaqil manbadan ta’minlash
tavsiya etiladi.
Ikkinchi toifadagi elektr iste’molchilarini elektr bilan ta’minlashdagi
uzilish vaqti
navbatchi xodim yoki keladigan operativ brigada zahiradagi manbani ulashi uchun ketadigan
vaqtcha boʻlishiga ruxsat etiladi.
Uchinchi toifa elektr istehmolchilariga
birinchi va ikkinchi toifalarning taʻriflariga toʻg‘ri
kelmaydigan hamma qolgan elektr istehmolchilari kiradi. Bu elektr iste’molchilari bitta tok
manbaidan tahminlanib, bunda elektr bilan tahminlash tizimining elementini
almashtirish yoki
tahmir qilish uchun kerakli tanaffus–bir sutkadan oshmaslik sharti bilan bajarilishi kerak.
Podstantsiya sxemasini tanlashda yuqori va oʻrta kuchlanishli liniyalar soni bilan ularning
mas’uliyat darajasini hisobga olish lozim, shuning uchun turli rivojlanish bosqichida podstantsiya
sxemasi turlicha boʻlishi mumkin.
Podstantsiyalarning elektrik ulanishlarining bosh sxemalari energetik tizim elektr
tarmoqlarining rivojlanish sxemasini yoki rayonni elektr bilan tahminlash sxemasini hisobga olib
tanlanadi.
Podstantsiyalar tarmoqqa ulanish usuliga qarab, tupikli,
shoxobcha, oraliq, uzlaviy
podstantsiyalarga boʻlinadi.
Tupikli podstantsiyalar
deganda, bitta elektr tizilmadan bir yoki bir necha parallel liniyalar
orqali elektr energiyasi oladigan podstantsiya tushuniladi.
Shoxobchali podstantsiyalar
deganda bir yoki ikkita oʻtuvchi liniyalarga ajralmaydigan
qilib ulangan podstantsiya tushuniladi.
Oraliq (proxodnaya) podstantsiya
bir yoki
ikki liniya orasiga joylashib, bir yoki ikki
tomondan ta’minlanadigan podstantsiya tushuniladi.
Uzlaviy podstantsiyaga
ikki va undan ortiq elektr tizilmadan kelayotgan ta’minlovchi
tarmoqning ikkitadan ortiq liniyalari ulanadigan podstantsiya tushuniladi.
Vazifasi boʻyicha iste’molchilarning va tizimning podstantsiyalari boʻladi. Tizim
podstantsiyalari energetik tizimning ayrim rayonlari yoki turli energetik tizimlar bogʻlanadi. Odatda,
bu 750–220 kV li yuqori kuchlanishli podstantsiyadir. Iste’molchilarning podstantsiyalari
iste’molchilar oʻrtasida elektr energiya taqsimlash uchun xizmat qiladi.
