Sport pedagogik maxoratini oshirish

Nazorat savollari va topshiriqlar.

1.Gimnastikada xoreografiya darslari qanday tashkil etiladi?

2. Xoreografiya darsida gimnastikachilarni joylashtirish va siljitishni tashkil qilish mumkin bo’lgan yo’llarni sanab bering.

3.Gimnastikada xoreografiya darslarini o’tkazishning usuliy xususiyatlarini tavsiflab bering.

4. Mashqlarni simmetrik bajarilishi deganda nimani tushunas?

5.Xoreografiyani qanday mashqlarini ham o’ng, ham chap tomonga bajarish tavsiya etiladi?

VI-BO’LIM. MUSIQA VA IFODALI XARAKATLAR.

Musiqa gimnastikachi qizlar mashg’ulot jarayonining ajralmas tarkibiy qismidir. U juda katta hissiy tasir kuchiga ega bo’lib, estetik tarbiyaning kuchli vositasi, harakatlarni muayyan ritmda, turli dinamik o’zgarishlar bilan har xil tezlikda (sur’atda) bajarish qobiliyatini rivojlantiradi. Bunda musiqani eshitish qobiliyati, ritm sezgisi, ko’rish va xarakat hotirasi tarbiyalanadi. (Yarmolovich,1968).

Xoreografiya darslari uchun tanlangan musiqiy material ifodali bo’lib, xususiyatiga monand bo’lishi kerak ritmik suratlari yaqqol sezilib turadigan va alohida qismlari bir maromda takrorlanib turadigan musiqiy asarlar xoreografiya darslariga juda mos keladi. Ilgari xoreografiya uchun musiqiy asarlarni akkompaniator (jo’rlik qiluvchi sozanda) tanlab berar edi. Hozirgi kunda akkompaniator xoreografiya darslarida kamdan-kam ishtirok etadi, musiqiy asarlarni esa xoreograf murabbiy tanlaydi.

Mashg’ulotlar uchun muvofiq musiqani tanlab, yozish yetarlicha ko’p mehnatni talab qiluvchi jarayon. U kuy miqdoridagi musiqiy asarlarni tinglab ko’rishni, zarur parchalarni tanlab olishni, mashqni bajarish uchun kerak miqdordagi musiqiy jumlalarni sanashni, tanlangan asarlarni muayyan tartibda kasseta yoki diskka yozib olishni nazarda tutadi. Xoreografiya darslarida qo’llaniladigan musiqiy o’lchovlar:2/4, 3/4 va 4/4. O’lchov bir taktdagi hissalar miqdori bilan aniqlanadi. (6.1- jadval)

2/4. Musiqiy o’lchov taktda ikki hissadan iborat bo’ladi va bir-ikki yoki bir-i-ikki (polka) hisobga to’g’ri keladi.

3/4 Musiqiy o’lchovda uch hissa bo’lib, hisob quyidagicha olib boriladi: bir-ikki-uch yoki bir-i-ikki-i-uch (vals).

4/4.Musiqiy o’lchovda hisobni olib boorish: bir-ikki-uch-to’rt yoki bir-i-ikki-i-uch-i-to’rt(marsh).

Musiqiy asarning to’rt taktdan iborat parchasi musiqiy jumla deb ataladi. IKki musiqiy jumla musiqiy gapni, ikkita gap esa davrni hosil qiladi. Musiqiy asarlarni shu taxlitda tuzilishini e’tiborga olsak (2/4 va 4/4 musiqiy o’lchovlar), mashqlar 4,8,16,32,64 va undan ortiq hisobga tuziladi (32 ga karrali son). Uch xissali o’lchovga ega bo’lgan musiqaga esa (3/4 musiqiy o’lchov) 6,12,24,48 va undan ortiq (48 ga karrali son) hisobga tuziladi. Shunday qilib, mashq musiqiy takt, jumla, gap yoki bir necha gap davomida bajarilishi mumkin. Oqilona tanlangan musiqa xoreografiya darsini muvofaqqiyatli o’chishini ko’p jihatdan belgilaydi. Bunda mumtoz raqs maktabi mashqlari asosan mumtoz musiqa asosida bajariladi. Yuqori razryadli gimnastikachilar bilan mashg’ulot o’tkazganda, tayanch oldida yoki o’rtada mashqlarni ijro etish uchun zamonaviy ishlov berilgan xalqona yoxud mumtoz oxanglardan foydalanish mumkin.

6.1-jadval