Спорт машғулотининг


Ўз-ўзини текшириш учун саволлар



Download 1,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet57/113
Sana14.11.2022
Hajmi1,54 Mb.
#865528
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   113
Bog'liq
Sport mashg’ulotining nazariy asoslari. Salomov R.S. 2005

Ўз-ўзини текшириш учун саволлар 
1. 
Машқ 
жараёнидаги 
дам 
олишнинг 
асосий 
вазифалари. 
2. Мусобақа ва машқ юкламалари таъсири остида спорт 
натижаларини пасайишига нима сабаб бўлади? 
3. Нима учун чарчаш вазифавий захираларини жалб 
этади? 
4. Қандай қилиб чарчаш машқ қилиш таъсирининг 
мақбул ҳажми чегарасини аниқлашга ёрдам беради 
5. Чарчаш даражасини белгиловчи асосий сабаблар. 
6. Машқлар орасидаги дам олишнинг асосий турлари. 
7. Машқ машғулотлари орасидаги дам олишнинг асосий 
турлари. 
8. Тикланиш жараёни давомийлигини белгиловчи 
асосий сабаблар (омиллар) 
9. Қуйидагилар тикланиш вақтига қандай таъсир 
кўрсатади. 
а) юклама катталиги; 
б) машқ (машқ топшириғи) йўналиши; 
в) спортчининг ихтисослиги (махорат даражаси); 
г) спортчи танасининг тикланишига бўлган шахсий 
қобилияти? 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


139 
5.5. МУШАК ФАОЛИЯТИНИНГ ЭНЕРГИЯ ТАЪМИНОТИ. 
 
Мушаклар ишлаши учун энергия билан таъминланган 
бўлиши керак катта қувват заҳирасига эга бўлган фосфат 
бирикмалари (адинозинтрифосфат, креатинфосфат), шунингдек 
углеводлар (глюкоза, гликоген) ва мойлар энг муҳим энергия 
манбалари ҳисобланади. 
Оқсиллар энергия манбаи сифатида иккиламчи ўрнида 
туради, аммо мушакнинг ҳажми, бўйини ўсишида улар 
бирламчи аҳамиятга эга. Фақат айрим ҳоллардагина (очлик, узоқ 
ва ортиқча уринишда) оқсиллар аминокислота сифатида 
моддаларнинг энергия алмашинувида қатнашиши мумкин. 
Мушакда бой энергияга эга бўлган фосфат бирикмалари, 
глико-ген ва мойлар тўпланади. Гликоген билан мойлар 
шунингдек жигар ва тер ости ёғ тўқималарида ҳам йиғилади. 
Одамдаги 1 кг мушак оғирлигига 
3,5 дан 7,5 гача ммол АТФ ва 
16 дан 28 гача ммол Крф тўғри келади. 
Бу танани адинозинтрифосфатда (АТФ) 5 кдж (1,2 ккал) 
атро-фида, креатинфосфатда (Крф) 15 кдж (3,6 ккал) 
атрофимдаги хусусий қувват заҳираси билан таъминлайди. 
Гликогенда 
- машқ қилмаган одам - 7,500 кдж (1,800 ккал) 
- машқ қилган одам - 13000 кдж (3100 ккал) 
Бу миқдордан жигар гликогенга 2600 кдж (620 ккал) 
атрофида тўғри келади. 
Мушак гликогени самарали, тез энергия ҳосил қилишга 
кири-шади, шунинг учун уни дастлаб қон айланиш тармоқлари 
орқали ишлаётган мушакларга юбориш, сўнгра қобил орқали 
мушак тўқима-сига (мушак толасига) ўтказиш шарт эмас. 
Шунингдек, яна шуни ҳисобга олиш керакки, мушак толаси 
унга қон томирлари орқали юборилаётган глюкозани осон қабул 


140 
қилади ва уни гликоген шаклида тўплайди. Аммо жуда кам 
миқдордаги 
глико-генни 
бошқа 
куч 
билан 
ишлаётган 
мушакларга истеъмол учун қайта-ради. Бундан ташқари жигар 
гликогени фақат қисман мушак фаолияти учун фойдаланиши 
мумкин, негаки у бош миянинг ҳаёти учун зарур бўлган 
фаолиятини таъминлаб туради. 
Ёғлар узоқ давом этадиган унча жадал бўлмаган спорт 
ишларини бажаришда туганмас қувват манбаи (125.000 дан 
400.000 кдж 30.000- 1000.000 ккал) бўлиб хизмат қилади. Ёғ 
захирасининг катта қисми тери ости ёғ тўқимасида тўпланган 
бўлади. 

Download 1,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   113




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish