Спорт машғулотининг

 
 
 
 
 
 
 
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 
 
 
Тайёргарлик йиллари 
Функционал заҳираларнинг зонаси нисбатан 
кейинги мослашишини кучайтирувчи доиралар нисбати 
Бу қонуният тайёргарликнинг айрим босқичларида ҳам 
шунингдек мезо ва макро циклларида ҳам, узоқ йиллик 
тайёргарлик давомида ҳам рўй беради. 
кўп 
йиллик 
тайёрланиш босқичи. 
Спортчининг қанча малакаси юқори бўлса, ундан 
кейинги мослашув имконияти доиралари, спортда спорт 
Мослашиш 
маъноси 
функционал 
заҳиралар 
билан боғлиқ, 
спортчининг 
организми-
даги максимал 
заҳиралар 
имконияти 

---

54 
ютуқларини ошириш маъносини англатади. Функционал 
захиралар 2-кейинги мослашишини кучайтирувчи доиралар. 
Мослашиш 
кўникиш 
ўзгаришлари 
турли 
йўналишларда рўй бериши мумкин. 
 
4 - чизма. Спортчи танасидаги мослашиш ўзгаришларини 
йўналганлиги. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 100 
 
Аъзо ва тўқима-
ларнинг
таркибий 
қисмларини тўпла-
ниши
Функционал ти-
зимларнинг му-
таносиб ҳара-
катини такомил-
лаштириш 
Мослашиш 
ўзгаришлари 
қўйидаги 
йўналишларида руй 
бериши
мумкин 
Ҳаракатнинг 
мувофиқлаш-
тирувчи
таркибини 
Фаолият 
шароитларига (машқ, 
мусобақага)
руҳий 
куникиш 

---

55 
 
 75 
 
 
50 
 
25 
 
 1 2 3 4 5 6 
 
Машқларнинг микродаврлари (ҳафталари) 
1 - 2 - Фаол маслашиш даври
2 - 3 - Самарали машқ даври
4 - 5 - 6 - Мўътадиллашиш даври. 
Жисмоний 
юкламаларга 
мослашиш 
жараёнида, 
кўникиш бу фаолиятни таъминловчи асосий тизимларга 
тегишлидир. 
 
3.4. Юрак қон - томир тизимини мослашуви 
 
Юрак 
оғирлигини (юрак гипертрофияси) катталашуви билан 
боғлиқ юракнинг қисқариш қобилияти кучаяди. 
Тананинг янги имкониятларига нафас олиш ва қон 
айланиш тизими ҳам мослашади. 
Мушакларнинг қизғин ишлаш пайтида нафас олиш 15-
20 мартага ортади, нафас олиш кучининг ўсиш ҳисобига 
нафас олиш ҳаракатли қуввати ошади, турли оғирликдаги 
жисмоний юкка чидамлилик қобилияти асоси сифатидаги 
МПК кўрсаткичи ўсади. 
\
\

---

56 
-мослашиш 
жараёни 
нафақат 
спортчига 
юксак 
натижаларга эришишгагина имкон бериб қолмасдан, балки 
оғирликка чидашнинг қолипдаги юкламалар машғулот 
таъсирига 
эга 
бўлмай 
қолади, 
улардан 
машқларга 
чидамлиликни сақлашга имкон берувчи восита сифатида 
фойдаланиш мумкин. 
-машғулотлар орасида йўл қўйилган узоқ танаффуслар 
мослашиш ютуқлари даражасини пасайтиради. 
-спортчи танасини мослашиши юклама таркиби ва 
йыналиши билан боғлиқ йўналишда рўй беради. 
14-жадвал 
Юклатиш миқдори 
(ҳажми) 
Юклатишнинг шиддати 
(жадаллиги) 
Мослашишни 
йўналганлиги 
Катта 
Кам ёки ўрта 
Чидамлиликни 
ўстириш 
Кичик 
Субмаксимал максимал 
Куч, тезлик 
сифатларини ўстириш