Sport inshootlari indd

SPORT  INSHOOTLARINING  YORDAMCHI  
XONALARI 
Yordamchi xonalar quyidagi asosiy guruhlarga bo‘linadi: to-
moshabinlar uchun xonalar; sportchilar uchun xonalar; hakamlar 
va murabbiylar uchun xonalar; radio-telesharhlovchilar va mat-
buot xonalari; ma’muriy-xo‘jalik xonalari. 
Sport inshootlarini tomoshabinlar tribunalari bilan loyiha-
lashda tomoshabinlar va sportchilarning harakatlanish yo‘laklari 

---

 125
hamda zonalarining alohida bo‘lishi talablariga qat’iy rioya etili-
shi lozim. Ular tomoshabinlar va sportchilar uchun maxsuslash-
gan binoga kirish hamda chiqish joylariga ega bo‘lishlari zarur. 
Tomoshabinlar uchun mo‘ljallangan xonalarga vestibullar, gar-
derob, koridorlar, foye, bufetlar, sanitariya xonalari, chekish joy-
lari, chipta sotish kassalari va faxriy tashrif buyuruvchilar uchun 
maxsus xonalar kiradi. Garderobli vestibul maydoni har bir tomo-
shabin uchun kamida 0,24 m², faqat garderob maydonida esa har 
bir tomoshabin uchun 0,08 m² ga teng o‘lchamlarda qabul qili-
nadi. Baryerning uzunligi 40-50 tomoshabinga (ba’zi hollarda 60 
tomoshabin) 1 m baryer hisobida qabul qilinadi. Kuluarlar, foye va 
bufetlarda umumiy me’yorlarga ko‘ra har bir tomoshabin uchun 
0,5-0,6 m² qabul qilinadi. Tribunalarning sig‘imi 10 mingdan osh-
ganda bu me’yor-har bir tomoshabin uchun 0,3-0,4 m² gacha ka-
maytirilishi mumkin. Sport inshootidagi sanitariya xonalari barcha 
qavatlar bo‘yicha bir tekisda taqsimlanishi lozim. Hojatxonalarni 
hisoblashda ayol-erkak nisbati 3:5 ko‘rinishida olinadi. Erkaklar 
hojatxonasida har yuz kishi uchun 1 unitaz va 2 pissuar, ayollar 
tualetida har 50 kishi uchun 1 unitaz mo‘ljallanishi lozim. Agarda 
birinchi qavatdagi shamollatish va havoni ventilatsiya sharoitlari 
talab darajasida bo‘lsa, bu yerda chekishga ruxsat beriladi va max-
sus chekish xonalarini loyihalash zarurati qolmaydi. Chipta sotish 
kassalarining soni soatiga har bir kassadan 400-500 chipta sotish 
imkoniyatidan kelib chiqiladi. Sportchilar uchun xonalar guruhi 
quyidagicha: vestibul garderobi bilan, kiyim almashtirish, dush, 
hojatxona, massaj xonalari, quruq-issiqlik hammomi, tibbiyot 
xonasi, bufetlar, dam olish xonasi va sportchilarni arenaga chi-
qish oldidan yig‘ish xonalari. Sanab o‘tilgan barcha xonalarni bir 
yer da guruhlashtirish va boshqa xonalardan ajratish hamda arena 
bilan aloqani qulaylashtirish maqsadga muvofi q. Dush xonalari 
umumiy yoki alohida bo‘limlardan iborat bo‘ladi. Ko‘p hollarda 
dush xonalarida chegaralovchi devorlarni qo‘llash yaxshi natijalar 
beradi. 
Sanitar-gigiyenik talablar yuqori qo‘yilgan inshootlarda, 
masalan, sog‘lomlashtirish jismoniy tarbiya inshootlarida, suv 
havzalarida o‘tkazish dushlari va oyoq dushlari qo‘llaniladi. 

---

 126
Dush xonasining eng kichik o‘lchami 0,9x0,9 m chegara-
lovchi devorning balandligi 2 m dush xonalari qatorlari orasidagi 
yo‘lakning eni 1,5 m dush xonalari va devor orasidagi yo‘lakni eni 
0,9 m oyoq dushining o‘lchamlari 0,85x1 m hisobida. 
Dushlar soni quyidagi hisoblashdan aniqlanadi: sport zallari-
da bir vaqtda shug‘ullanayotgan 3 kishiga 1 ta dush, instruktorlar 
uchun 20 kishiga 1 dush. 
Hojatxonalardagi sanitariya jihozlari soni quyidagicha: bir 
vaqtning o‘zida suv havzasida mashg‘ulot o‘tkazayotgan 25 kishi 
uchun unitaz va 1 ta pissuar, ayollar hojatxonalari bir vaqtning 
o‘zida suv havzasida mashg‘ulot o‘tkazayotgan 15 kishi uchun 1 
ta unitaz yoki 30 o‘rinli kiyinib-yechinish joyi. 
Massaj xonalari 1 ta stol uchun 12 m², stollar soni ko‘payishi 
bilan har bir stol uchun 6 m² qo‘shiladi. 
Quruq-issiq hammom maydoni 10 m² dan kam bo‘lmagan bir 
o‘ringa 1m² hisobida aniqlanadi. 
Bufet sport zalida yoki suv havzasida shug‘ullanayotgan har 6 
kishiga bir o‘rin (1,2-2m²) hisobida loyihalanadi va bufet uchun 
qo‘shimcha xonalar nazarda tutiladi.