|
Rang-optik diapazonning elektromagnit nurlanishining sifatli sub'ektiv xarakteristikasi bo'lib, u paydo bo'lgan fiziologik vizual tuyg'u asosida aniqlanadi va bir qator jismoniy, fiziologik va psixologik omillarga bog'liq. Rangni individual qabul qilish uning spektral tarkibi, shuningdek, atrofdagi yorug'lik manbalari bilan rang va yorqin kontrasti, shuningdek, yorqin bo'lmagan narsalar bilan belgilanadi. Metameriya, inson ko'zining xususiyatlari va ruhi kabi hodisalar juda muhimdir. ( Manba)
Ranglar spektral va nespektral, kromatik va akromatik bo'linadi.
Spektr va spektral ranglar.
1671da sir Isaak Nyuton trihedral prizma yordamida oq quyosh nurini rang spektriga aylantirdi. Bunday spektr binafsha rangdan tashqari barcha ranglarni o'z ichiga olgan.
Nyuton o'z tajribasini quyidagicha qo'ydi ( quyidagi rasmga qarang):
Quyosh nurlari tor yoriqdan o'tib, prizma ustiga tushdi. Prizmada oq nur alohida spektr ranglariga ajratilgan. Shunday qilib, u spektr tasvirini paydo bo'lgan ekranga yo'naltirildi. Uzluksiz rangli lenta qizil va to'q sariq, sariq, yashil, ko'k rangli binafsha rangdan boshlandi. Agar bu tasvir keyinchalik yig'ish linzasidan o'tib ketgan bo'lsa, unda barcha ranglarning aloqasi yana oq rangga ega edi. Ushbu ranglar quyosh nuridan sinishi orqali olinadi. Aralashuv, diffraktsiya, polarizatsiya va floresans jarayonlari bilan bog'liq boshqa jismoniy ta'lim usullari mavjud.
Agar biz spektrni ikki qismga ajratsak, masalan, qizil - to'q sariq-sariq va yashil-ko'k-binafsha rangda, va biz ushbu guruhlarning har birini maxsus linzalar bilan to'playmiz, natijada biz ikkita aralash rangga egamiz, ularning aralashmasi ham bizga oq rang beradi. Oq rangga ega bo'lgan ikkita rang qo'shimcha ranglar deb ataladi. Agar spektrdan bir rangni, masalan, yashil rangni olib tashlasak va optikasi yordamida qolgan ranglarni - qizil, to'q sariq, sariq, ko'k va binafsha ranglarni to'plasak, unda olingan aralash rang qizil bo'ladi, ya'ni biz yashil rangga nisbatan qo'shimcha rang. Agar biz sariq rangni olib tashlasak, qolgan ranglar-qizil, to'q sariq, yashil, ko'k va binafsha ranglar - bizga binafsha rang, ya'ni sariq rangga qo'shimcha rang beradi. Har bir rang spektrning boshqa barcha ranglarining aralashmasi bilan bog'liq. Aralash rangda biz uning tarkibiy qismlarini ko'ra olmaymiz. Shu nuqtai nazardan, ko'z musiqa qulog'idan farq qiladi, bu esa akkord tovushlarining har birini ta'kidlashi mumkin. Turli ranglar elektromagnit energiyaning muayyan turini ifodalovchi yorug'lik to'lqinlari tomonidan yaratiladi.
Inson ko'z mumkin sezmagan nur faqat bir to'lqin uzunligi dan 380 uchun 740 millimicrons:
1 kichik yoki 1 m = 1/1000 mm = 1/1 000000 M. 1 millimicron yoki 1 MIT) =1/1 000 000 mm.
bu to'lqin uzunligi spektrning alohida ranglar va mos chastota (ikkinchi boshiga oscillations soni) prismatic ranglar har biri uchun mos quyidagi xususiyatlarga ega :
Qizil va binafsha rang chastotalarning nisbati taxminan 1:2, ya'ni musiqiy oktavda bo'lgani kabi.
Spektrning har bir rangi to'lqin uzunligi bilan ajralib turadi, ya'ni to'lqin uzunligi yoki tebranish chastotasi bilan to'liq aniq belgilanishi mumkin.
Yorug'lik to'lqinlarining o'zi rangga ega emas. Rang faqat bu to'lqinlarni inson ko'zi va miyasi bilan qabul qilganda paydo bo'ladi.
Ob'ektlarning tanasi rangi haqida muhim savolni o'rganish kerak. Misol uchun, biz qizil rangli filtr va arc chiroq oldida yashil filtr qo'yadigan bo'lsak, har ikkala filtr birgalikda qora yoki zulmatni beradi. Qizil rang spektrning barcha nurlarini, qizil rangga mos keladigan intervaldagi nurlardan tashqari, yashil filtrdan tashqari barcha ranglarni kechiktiradi. Shunday qilib, hech qanday nur yo'q va biz zulmatni olamiz. Jismoniy eksperimentda so'rilgan ranglar ham chiqarib tashlanadi.
Ob'ektlarning rangi, asosan, to'lqinlarning emilim jarayonida yuzaga keladi. Qizil idish qizil rangga o'xshaydi, chunki u nurning boshqa barcha ranglarini so'rib oladi va faqat qizil rangni aks ettiradi. Biz "bu chashka qizil" deganimizda, aslida kubok sirtining molekulyar tarkibi qizildan tashqari barcha yorug'lik nurlarini so'rib olishini anglatadi. Kubokning o'zi hech qanday rangga ega emas, rangi uni yoritganda yaratiladi. Agar qizil qog'oz (qizildan tashqari barcha nurlarni yutadigan sirt) yashil chiroq bilan yoritilgan bo'lsa, unda qog'oz bizga qora ko'rinadi, chunki yashil rang qizil rangga mos keladigan nurlarni o'z ichiga olmaydi, bu bizning qog'ozimiz tomonidan aks ettirilishi mumkin.
Barcha chiroyli ranglar pigmentli yoki moddadir. Ular changni yutish (changni yutish) bo'yoqlardir va ularni aralashtirishda olib tashlash qoidalariga rioya qilish kerak. Uchta asosiy rangni o'z ichiga olgan qo'shimcha bo'yoq yoki kombinatsiyalar - sariq, qizil va ko'k-ma'lum bir nisbatda aralashtiriladi, natijada qora bo'ladi, Nyuton eksperimentida olingan johil ranglarning o'xshash aralashmasi prizma bilan oq rangga olib keladi, chunki bu erda ranglarning birlashmasi qo'shimcha printsipiga asoslanadi va olib tashlanmaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
