So’z yasash (Morfemika)

Qo’shimchalar tuzilishiga ko’ra 2 xil bo’ladi:

1. 
   Sodda qo’shimchalar boshqa qo’shimchalarga ajralmaydi: aqlli
   
2. 
   Murakkab qo’shimchalar kamida ikkita qo’shimchaning qo’shilishidan hosil bo’ladi: dehqonchilik, odamgarchilik, yordamlash, otlan, uydagi, yuzlab, butunlay, ochiqchasiga, tortqila, xomligicha, tepkila, turtkila, yugurgilamoq, ezg’ilamoq, akalarcha. Bunday qo’shimchalar ma’lum bir so’z tarkibidagina ajralmas holatga kelib qolgan, boshqa o’rinlarda ular tarkiban ajratilishi mumkin: odamgarchilik so’zi tarkibidagi- garchilik murakkab qo’shimchasi zargar, ishchi, tinchlik so’zlari uchta mustaqil soda qo’shimcha sifatida mavjuddir.
   

Qo’shimchalardagi shakldoshlik (omonimlik), ma’nodoshlik (sinonimlik) va zid ma’nolilik (antonimlik)

So’zlardav bo’lgani kabi qo’shimchalarda ham yuqoridagi kabi xususiyatlar mavjud.

1. 
   Qo’shimchalardagi shakldoshlik quyidagi kop’rinishlarda uchraydi:
   

1. 
   so’z yasovchi qo’shimcha bilan so’z yasovchi qo’shimcha o’rtasida: ekin (ot)- erkin(sifat)- yashirin (ravish).
   
2. 
   So’z yasovchi qo’shimcha bilan shakl yasovchi qo’shimcha o’rtasida: so’zlamoq (yangi fe’l yasalgan) – quvlamoq (fe’lning kuchaytirishb shakli yasalgan).
   
3. 
   shakl yasovchi bilan shakl yasovchi o’rtasida: kiyinmoq (o’zlik nisbati shakli) –olinmoq (majhul nisbat shakli).
   

2. 
   Qo’shimchalardagi ma’nodoshlik quyidagi ko’rinishlarda uchraydi:
   

1. 
   so’z yasovchilar o’rtasida: otlar: tilchi-tilshunos; sifatlar: g’uborsiz-beg’ubor; ravishlar: mardona-mardlarcha.
   
2. 
   Shakl yasovchilar o’rtasida: bunga tushunmadi-buni tushunmadi.
   

3. 
   Qo’shimchalardagi zid ma’nolilik ko’pincha so’z yasovchilar o’rtasida (asosan sifat turkumida) uchraydi: aqlli-aqlsiz, sersuv-suvsiz.