So’z boshi

Polietilenglikolli  asoslar.  Bu  asoslar  qattiq  va  suyuq  polietilenglikollarni 
eritish  bilan  olinadi.  Polietilenglikollar  (PEG)  yoki  polietilenoksidlar  (PEO) 
sintetik moddalar bo‘lib, etilenglikol yoki oksietilenni suv yoki kaliy ishqori bilan 
polimerizatsiya qilish yo‘li orqali olinadi. Suvda eriydigan bunday asoslar xorijiy 
davlatlarda  XX  asrning  40  yillaridan  boshlab,  asosiy  o‘ringa  chiqib  oldi.  Bu 
ularning quyidagi afzalliklari bilan tushuntiriladi. 
1.  Suvda  yaxshi  eruvchanligi  va  tarkibida  xattoki  molekulyar  massasi 
1 000 000  gacha  bo‘lgan  polimergomologlarni  saqlashi.  Bunday  asoslardan 
tayyorlangan  surtmalar  suv  bilan  yaxshi  yuviladi,  ayniqsa  terini  zararlamaslik 
uchun  yuvib  tashlash  lozim  bo‘lganda,  shuningdek  soch  uchun  mo‘ljallangan 
surtmalarda ularni qo‘llanilgandan so‘ng yuvib tashlash kerak bo‘lgandi. 
2.  Ham  gidrofil,  ham  gidrofob  xossaga  ega  bo‘lgan  moddalarni  erita  olish 
xossasiga ega ekanligi. 
3.  Spirtda  yaxshi  erishi  va  suvli  eritmalarda  elektrolitlarni  hech  qanday 
dissosatsiyaga uchratmasligi.  
4.  Parafin  va  glitseridlar  bilan  yaxshi  aralashish  xisobiga  turg‘un,  xar  ikki 
turdagi  psevdoemulsiyalarni  xosil  qila  olishi.  Moyni  suvdagi  emulsiyasiga 
xoxlagan miqdorda polimer qo‘shish mumkinligi. 
5.  Teriga  yaxshi  surtilish  va  unda  bir  xilda  tarqalishi.  PEG  terida  gaz 
almashinishiga  va  bezlar  faoliyatiga  xech  qanday  salbiy  ta’sir  qilmaydi. 
Qo‘llanilgandan  so‘ng  ham  teri  yoki  shilliq  qavatning  dastlabki  xolatini  saqlab 
qoladi.    

---

72 
 
6.  Tarkibida  birlamchi  gidroksil  guruhini  saqlaganligi  uchun  kuchsiz 
baktereotsid  ta’sirga  ega  bo‘lib,  shuning  uchun  ham  bu  asoslarda  tayyorlangan 
surtmalar  mikroorganizmlarga  nisbatan  turg‘un  va  ularni  ko‘proq  muddat  xar 
qanday haroratda ham saqlash mumkin. 
7.  Bu  asoslarning  osmotik  faolligi  zararlangan  yaralarni  tozalashda  qo‘l 
keladi.  Bunday  xolatlarda  PEG  ham  yuvuvchi, ham  tozalovchi  vazifasini  o‘taydi. 
Ularning  osmotik  faolligi  esa  dori  moddalarini  penetratsiyasini  oshiradi.  Natijada 
surtma tarkibidani suyuqlikka o‘tgan dori moddasi to‘qimalarda oson o‘tadi.  
PEG  deyarli  jahonning  barcha  davlatlarini  farmakopeyalariga  kiritilgan 
bo‘lib,  bu  asoslardan  birinchi  bo‘lib  1956  yilda  surtmalar  texnologiyasidan 
M.X.Gluzman va B.I.Dashevskiylar foydalanganlar.