So’z boshi

Bolalarga mo‘ljallangan dori turlari tasnifi 
  
    Agregat  holatiga  qo‘ra  bolalar  amaliyotida  qo‘llaniladigan  dori  turlari  suyuq, 
qattiq, yumshoq va gazsimonlarga tasniflanadi. 
    Dorilarning faolligi ular qaysi dori shaklida berilganiga bog‘liq bo‘ladi.      
   Bolalarga dorilar har 
xil yo‘llar bilan yuborilishi mumkin: peroral, parenteral, rektal, ingalyasion. Ularda
nasosiy yo‘l –
 peroral, chunki bu yo‘l bola uchun tabiiy va qo‘lay hisoblanadi. SHuning uchun b
olalarga yaratiladigandorilarni asosiy qismi peroral dori turlaridan tashkil topgan. 
    Lekin bu yo‘lning kamchiliklari ham bor: 
-         dorilarni ichak-oshqozon sistemasida parchalanishi; 
-         yoqimsiz  organoleptik  xossalarga  ega  bo‘lgan  dorilarni  berishda  qator 
muammolarni mavjudligi. 
    Parenteral  yo‘l  bilan  dorilarni  bolalarga  yuborish,  ularni  terapevtik  ta’sirni  tez 
namoyon  bo‘lishi,  parchalanmasligi,  ularni  ekstremal  holatlarda  qo‘llash 
mumkunligi bilan ajralib turadi. Lekin qator kamchiliklari ham  mavjud: infeksiya 
tushish  va  mushak-nervlarni  jarohatlanishi  mumkinligi,  yuborilganda  og‘rik 
chaqirishi. 
     SHuning  uchun,  bu  yo‘l  bolalar  amaliyotida  o‘tkir  zaruriyat  bo‘lgandagina 
qo‘lanish lozim. 
     YUqoridagilarni  hisobga  ogan  holda  hozirgi  paytda  dorilarni  rektal  yo‘li  bilan 
yuborishga  katta  e’tibor  beriladi.  Bolalarga  rektal  yo‘li  bilan  dori-larni  qo‘llash 
ularni  tez  so‘rilishiga,  fermentlar  ta’sirida  yo‘qolmasligi,  ichak-oshqozon 
sistemasiga  dorilarni  mahalliy  salbiy  reaksiyalari  yo‘kligi,  dorilarni  yoqimsiz 

---

121 
 
organoleptik xususiyatlari bilinmasligi, og‘riqsizlik  bilan ajralib turadi. 
      Ingalyasion yo‘l bilan dorilarni tanaga kiritish ham qator afzalliklarga ega: tez 
so‘rilishi,  fermentlarni  ta’sirini  yo‘qligi.  Lekin  propellentlarni  mahaliy  ta’siri 
namoyon bo‘lishi mumkin. 
         YUqoridagilarni  hisobga  olib,  hozirgi  paytda,  bolalarga  mo‘ljallangan  dori 
turlarini  rivojlanishi  asosan  ikkita  yo‘l  bilan  -  peroral  va  rektal  dori  turlarini 
yaratish bilan  bog‘liq.      
       Bolalarga  mo‘ljallangan  dori  turlari  faqat  dozasi  bilan  farq  qilmay  balki  bir 
necha talablarga javob berish kerak: 
     1.  Dori  moddalarni  yuqori  terpapevtik  ta’sirini  ta’minlab,  ularning  salbiy 
ta’sirini mumkin darajada kamayishini ta’minlash; 
     2. qo‘llanilishi bola uchun qulay, tabiiy, iste’mol qilishda  og‘riq chaqirmasligi, 
dori 
moddalarni 
(ayniqsa 
peroral 
dorilarni) 
yoqimsiz 
organoleptik  xususiyatlari  niqoblangan bo‘lishi kerak; 
     3. 
YOshi 
7-8 
yildan 
oshmagan 
bolalarning  yutish 
refleksi  to‘liq 
rivojlanmaganligi  uchun,  bolalarga  mo‘ljallangan  dori  turlarining  asosiy qismi 
suyuq  dori shaklida bo‘lishi maqsadga muvofiqdir; 
3.  YAngi 
tug‘ilgan 
chaqaloqlarning 
immunitet 
kuchlari  to‘la  rivoj-
lanmaganligi,  ularga  beriladigan  hamma  dori  turlarini  steril  bo‘lishini  talab 
qiladi.