Sowet häkimiýetiniň ornadylmagy

Sowet häkimiýetiniň ornadylmagy.
Sowet Sosialistik Respublikalary Bileleşigi, SSSR we Sowet Soýuzy 1922-nji ýyldan 1991-nji ýyla çenli öňki Russiýa imperiýasynyň köp böleginde bar bolan garaşsyz döwletler. SSSR-i döretmek baradaky şertnama (1922), Russiýa (RSFSR), Ukraina (SSSR), Belarus (BSSR) we Zakawkaziýa Respublikasy [ZSFSR; 1936-njy ýyldan başlap soýuzdaş respublikalar Azerbaýjan (Azerbaýjan SSR), Ermenistan (Ermeni SSR), Jorjiýa (Gürjüstan SSR), soňra 1925-nji ýylda Özbegistan (Özbegistan SSR), Türkmenistan (Türkmen SSR), 1926-njy ýylda Täjigistan (Täjigistan SSR), 1936-njy ýylda Gazagystan. (Gazagystan SSR), Gyrgyzystan (Gyrgyzystan SSR), 1940-njy ýylda Moldowa (Moldawiýa SSR), Latwiýa (Latwiýa SSR), Litwa (Litwa SSR) we Estoniýa (Estoniýa SSR) goşuldy.
1920-nji ýyllaryň başyndan, esasanam VI Leniniň ölüminden soň, ýurduň ýolbaşçylarynyň arasynda güýç ugrundaky ýiti göreş başlandy. Leadershipolbaşçylygyň awtoritar usullaryny döretmek I.V. Stalin monopoliýa güýjüniň re regimeimini güýçlendirmek üçin bu usullary ulandy. 1921-nji ýylda başlanan Täze Ykdysady Syýasat 1920-nji ýyllaryň ortalarynda bes edildi, soňra çalt senagatlaşma we oba hojalygyny kollektiwleşdirmek syýasaty dowam etdirildi. Kommunistik partiýa döwlet gurluşyna doly boýun egdi. SSSR-iň baýdagy (Sowet Soýuzynyň Kommunistik partiýasyna serediň). Countryurdy çalt döwrebaplaşdyrmak we beýleki ýurtlardaky ynkylap hereketini goldamak maksady bilen berk merkezleşdirilen we harbylaşdyrylan totalitar jemgyýetçilik tertibi ýüze çykdy. 1934-nji ýyldan soň başlanan we jemgyýetiň ähli gatlaklaryna ýaýran köpçülikleýin repressiýalar; millionlarça bigünä adam tussag edildi, atyldy, sürgün edildi (Repressiýa serediň). Döwletiň we jemgyýetiň durmuşy dar çäk bilen çäklenýärdi, giň ýurtdaky ähli işler merkezi meýilnama laýyklykda amala aşyryldy, aşa ideologiki kommunistik ulgam döredildi, demokratik ýörelgeler aýak astyna alyndy we kazyýet ulgamy guruldy zulumyň esasyny düzýär. 1930-njy ýyllaryň ahyrynda diktatorlygyň daşary syýasaty düýpgöter üýtgedi we halkara howpsuzlyk ýoluna gaýdyp geldi. 1939-njy ýylda Sowet-German şertnamalaryna gol çekildi, bir ýylyň içinde Günbatar Ukraina we Günbatar Belarus, Baltika döwletleri, Bessarabiýa we Şim. Bukowina SSSR-e birikdirildi. SSSR tarapyndan başlanan Sowet-Fin söweşi (1939-njy ýylyň 30-njy noýabry - 1940-njy ýylyň 3-nji dekabry) Sowet imperiýasynyň halkara abraýyna zyýan ýetirdi (SSSR Milletler Bileleşiginden çykaryldy).
1920-nji ýyllaryň başynda, esasanam Lenin VI ölenden soň, ýurduň ýolbaşçylarynyň arasynda güýç ugrundaky güýçli göreş başlandy. Leadersolbaşçylygyň awtoritar usullaryny döretmek I.V. Stalin monopoliýa güýjüniň re regimeimini güýçlendirmek üçin bu usullary ulandy. 1921-nji ýylda başlanan Täze Ykdysady Syýasat 1920-nji ýyllaryň ortalarynda togtadyldy, soňra bolsa oba hojalygyny çalt senagatlaşdyrmak we kollektiwleşdirmek syýasaty dowam etdirildi. Kommunistik partiýa döwlet gurluşyna doly boýun egdi. SSSR-iň baýdagy (Sowet Soýuzynyň Kommunistik partiýasyna serediň). Countryurdy çalt gurşap almak we beýleki ýurtlardaky ynkylap hereketini goldamak maksady bilen ýokary merkezleşdirilen we harbylaşdyrylan totalitar jemgyýetçilik tertibi ýüze çykdy. 1934-nji ýyldan soň başlanan we jemgyýetiň ähli gatlaklaryna ýaýran köpçüligiň repressiýasy; Millionlarça bigünä adam tussag edildi, atyldy we deportasiýa edildi (ser. Repressiýa). Döwlet we jemgyýet birneme çäklendirildi, ýurtdaky ähli işler merkezi tertipnama laýyklykda amala aşyryldy, pes ideologiki kommunistik sistema guruldy we demokratik ýörelgeler berk ornaşdy. 1930-njy ýyllaryň ahyrynda diktatorlygyň daşary syýasaty düýpgöter abatlandy we halkara howpsuzlyk ýoluna gaýdyp geldi. 1939-njy ýylda Günbatar Ukraina we Günbatar Belarus, Baltika ýurtlary, Bessarabiýa we Şim ýaly Sowet-German şertnamalaryna gol çekildi. Bukowina SSSR-e birikdirildi. SSSR tarapyndan başlanan Sowet-Fin söweşi (1939-njy ýylyň 30-njy noýabry - 1940-njy ýylyň 3-nji dekabry) Sowet imperiýasynyň halkara abraýyna zyýan ýetirdi (SSSR-iň Milletler Bileleşiginden çykaryldy).

Öňki Sowet döwletleri:

1.Ermenistan
2.Azerbaýjan
3.Belarus
4.Estoniýa
5.Jorjiýa
6.Gazagystan
7.Gyrgyzystan
8.Latwiýa
9.Litwa
10.Moldowa
11.Russiýa
12.Täjigistan
13.Türkmenistan
14.Ukraina
15.Özbegistan

Özbegistan (resmi taýdan: Özbegistan Respublikasy) Merkezi Aziýanyň merkezi ýurt. Özbegistanyň paýtagty Daşkent, döwlet dili bolsa Özbek. Meýdany - 448,978 [5] km2. Ilaty 35,320 000 (2022). Pul birligi. Özbegistan Respublikasy 12 sebitden, Daşkent şäherinden we Garagalpakstan respublikasyndan ybarat bolup, garaşsyz, demokratik, dünýewi we konstitusiýa döwletidir. Özbegistan GDA, BMG, OSCEHHG we ŞHG-nyň agzasy. Özbegistan gury ýerden bäş ýurda bölünýär: demirgazykda Gazagystan; Gyrgyzystanyň demirgazyk-gündogary; Günorta-gündogarda Täjigistan; Owganystan günortada; günorta-günbatarda bolsa Türkmenistan bilen serhetleşýär.
Özbegistanyň ykdysadyýeti ýuwaş-ýuwaşdan bazar ykdysadyýetine geçýär we daşary söwda syýasaty importyň ornuny tutýar. 2017-nji ýylyň sentýabr aýynda ýurduň walýutasy bazar nyrhlarynda doly konwertirlenýär. Özbegistan pagta süýümini öndüriji we eksport ediji ýurtdyr. Alsourtda dünýädäki iň uly altyn känidir. Özbegistan Sowet döwrüniň ägirt uly elektrik öndüriji desgalary we tebigy gaz üpjünçiligi bilen Merkezi Aziýada iň uly elektrik öndüriji boldy.