Sotsiologiya

2. Shaxslararo o’zaro ta’sir nazariyasi. Nizolar.

Odamlarning bir-biri bilan kontaktga kirishishi, ya’ni aloqada bo’lishi, yoki aloqani uzishiga nima ta’sir ko’rsatadi?

Shaxslararo o’zaro ta’sirning bir qancha nazariyalari mavjud:

• 
  almashuv nazariyasi (Dj. Xomans, P.Blau);
  
• 
  ramziy interaktsionizm nazariyasi (Dj. Mid, T. Blumer); - taassurotlarni boshqarish nazariyasi (E. Gofman); - psixoanalitik nazariya (Z. Freyd) va boshqalar.
  

Almashuv nazariyasi ijtimoiy xulq-atvorni bir-biri bilan moddiy va nomoddiy uzluksiz ruhiy bixeviorizmga asoslangan almashuv jarayonida bo’lgan kishilarning o’zaro ta’siri deb biladi. Bixeviorizmga binoan insonning xatti-harakati quyidagi asosiy qonunga bo’ysunadi: shaxsning ijtimoiy faoliyati qanchalik ko’p taqdirlansa, u shu faoliyatni shunchalik ko’p amalga oshirishga harakat qiladi. Agar shaxs boshqa bir shaxs bilan bo’ladigan o’zaro ta’sirdan o’ziga ijobiy natija kutsa, u kontakt (aloqa)ni davom ettiradi, kutilgan natijaga erishmasa aloqani to’xtatadi. Kontakt muayyan sarf-xarajatlar bilan kechadi. Agar odam aloqadan xarajatdan ko’ra ko’proq ijobiy natijaga erishsa, munosabatlar barqaror bo’ladi (M. Doych).