Sotsiologiya fanidan slaydlar



Download 151 Kb.
Sana07.04.2022
Hajmi151 Kb.
#535048
Bog'liq
слайд3- мавзу

3-mavzu. Ijtimoiy-iqtisodiy tizimlar va mulkchilik munosabatlari

  • 1. Ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot bosqichlari va ularni bilishga bo’lgan turlicha yondashuvlar
  • 2. Iqtisodiy tizimlar va ularning turli modellari
  • 3. Mulkchilik munosabatlarining mohiyati va iqtisodiy mazmuni. Mulk ob’yektlari va sub’yektlari
  • 4. Mulkchilikning turli shakllari va ularning iqtisodiy mazmuni

Taraqqiyot bosqichlarini bilishda turli xil yondashuvlar mavjud bo’lib, ulardan asosiylari sifatida quyidagilarni ajratib ko’rsatish mumkin:

  • tarixiy-formatsion yondashuv;
  • madaniylashish (tsivilizatsiya) darajasi jihatdan yondashuv;
  • texnika va texnologik taraqqiyot darajasi jihatidan yondashuv;
  • iqtisodiy tizimlar o’zgarishi jihatidan yondashuv.

Jamiyat taraqqiyotida quyidagi masalalar mavjud bo’ladi

  • Mehnatning taqsimlanishi;
  • Ijtimoiy hayot yangi tizimini eskisi bilan kurashi;
  • Progressiv va regressiv g’oyalarni o’zaro kurashi;
  • Ijtimoiy ideallar kurashi (progressiv va regressiv)

Taraqqiyotning formatsion ko’rinishlari

  • Ibtidoiy jamoa tuzimi davri
  • Quldorlik jamiyati
  • Feodal jamiyat
  • Kapitalistik jamiyat
  • Bozor iqtisodiyotiga asoslangan jamiyat

Taraqqiyotning tsivilizatsion ko’rinishlari

  • Antik davr tsivilizatsiyasi
  • Arab-musulmon davri tsivilizatsiyasi
  • Renessans davri tsivilizatsiyasi
  • Hozirgi zamon tsivilizatsiyasi

Iqtisodiy taraqqiyot ko’rinishlari

  • 18-asr ohiri 19-asr boshlarida to’qimachilik sanoati atrofida shakllangan iqtisodiy taraqqiyot
  • 19-asr ohiri 20-asr boshlarida temir yo’l sanoati atrofida shakllangan iqtisodiy taraqqiyot
  • 1914-1990 yillarda avtomobilsozlik sanoati atrofida shakllangan iqtisodiy taraqqiyot

Iqtisodiy taraqqiyot ko’rinishlari

  • 1980-2014 yillarda yoqilg’-energetika sanoati atrofida shakllangan iqtisodiy taraqqiyot
  • 1990-2030 yillarda information texnologiyalar sanoati atrofida shakllangan iqtisodiy taraqqiyot
  • 2010 yillardan boshlab nanotexnologiyalar sanoati atrofida shakllangan iqtisodiy taraqqiyot

Tafakkur taraqqiyoti

  • Primitiv (ibtidoiy) ong taraqqiyoti
  • Ko’phudolilik (miloddan avv.12-asr – melodiy 5-asr)
  • Yakkahudolik va ateizm (miloddan avv.1-asr – melodiy 15-asr)
  • Intellektualizm (15-asr va hozirgi zamon)
  • Demokrativ tafakkur (20-asr va hozirgi zamon)
  • Sun’iy intellekt (hozirgi zamon va kelajak)
  • Mulkchilik munosabatlari moddiy va ma’naviy ne’matlarni ishlab chiqarish hamda jamiyat boyliklarini o’zlashtirish jarayonlarida vujudga keladi.
  • Mulkchilik munosabatlari – bu mulkka egalik qilish, foydalanish, tasarruf etish va o’zlashtirish jarayonlarida vujudga keladigan iqtisodiy munosabatlardir.
  • Mulkdan foydalanish – bu mol-mulkning iqtisodiy faoliyatda ishlatilishi yoki ijtimoiy hayotda qo’llanilishidir. Mol-mulkni o’zlashtirish yuz berganda u daromad olish uchun yoki shaxsiy ehtiyojni qondirish uchun ishlatilishini bildiradi. Mulkni tasarruf etish – bu mol-mulk taqdirining mustaqil hal qilinishidir. U mol-mulkni sotish, meros qoldirish, hadya qilish, ijaraga berish kabi holatlarni erkin tanlash imkoniyati orqali namoyon bo’ladi.
  • Davlat mulki – egalik qilish, foydalanish va tasarruf qilish davlat ixtiyorida bo’lgan mulk ob’yektlaridan iborat. Davlat mulki asosan ikki yo’l bilan hosil bo’ladi:
  • 1) xususiy mol-mulkning milliylashtirilib, davlatning ixtiyoriga o’tkazilishi;
  • 2) davlat mablag’lari hisobidan korxonalar qurish, davlatga qarashli korxona va tashkilotlarda investitsiyalarni amalga oshirish.
  • Jamoa mulki – muayyan maqsad yo’lida jamoaga birlashgan kishilar tomonidan moddiy va ma’naviy boyliklarni hamjihatlik bilan o’zlashtirishni bildiradi.
  • Shaxsiy mulk – bu fuqarolar mulki bo’lib, ularning shaxsiy yoki oilaviy ehtiyojini qondirishga xizmat qiladi. Bu mulk shakli asosan shaxsning yoki uning oila a’zolarining mehnati asosida ko’payadi va rivoj topadi.
  • Shaxsiy mulk ob’yektlari – bu turar joylar, bog’-hovli va uylar, transport vositalari, pul jamg’armalari, uy-ro’zg’or va shaxsiy iste’mol buyumlari, yakka tartibda va boshqa xo’jalik faoliyati uchun kerakli ishlab chiqarish vositalari, ularda hosil qilingan mahsulot va boshqalar bo’lishi mumkin.
  • Xususiy mulk – ayrim sohibkorlarga qarashli bo’lib, yollanma mehnatga asoslangan holda foydalanadigan mulkdir.

Download 151 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish