Soтsiologiya fanidan ma‘ruza matnlari

partiyaviylik va o‗z-o‗zini boshqarish organlari – jamoat barlashmalari tizimi 
shakllandi.
56
Қаранг: Основы политической науки. М.: МГУ им М.В.Ломоносов, 1996. с 217-220. 

---

115 
 
9.4. Ijtimoiy boshqaruv sotsiologiyasi tushunchasi hamda boshqaruvning 
tarkibiy tizimi va tasnifi. 
Ijtimoiy munosabatlarning unumli tarzda kechishini har xil mezonlar 
yordamida o‗rganadigan fan sotsiologik boshqaruv deb nomlanadi. 
Bu fan umumsotsiologiya fanining ajralmas qismi bo‗lib, uning barcha 
nazariya va amaliyotlaridan to‗la foydalanadi. Inson iqtisodiy faoliyati ma‘lum bir 
uslublar, nazariyalar, amaliyotlar, institut, tashkilotlar orqali boshqarilib kelinsa, 
ijtimoiy jarayon, hodisalar va munosabatlar esa hali unchalik boshqarilish darajasiga 
o‗tgani yo‗q. Ijtmoiy boshqaruv faniga XX asr boshlarida Teylor, M.Vebr, A.Fayola 
kabi olimlar asos soldilar. XX asr o‗rtalaridan boshlab sistemali yondashuv usuli 
qo‗llanila boshlandi. 
Hozirgi davrda tashkilot va korxonalarni (davlatniki yoki xususiy bo‗lishidan 
qat‘iy nazar) unumli boshkarish davr talabidan kelib chiqib, samarali boshqaruv 
mexanizmlarini yaratishni va joriy etishni takozo qiladi. Zero, kuchayib borayotgan 
intergrasion jarayonlar va axborotlar tizimining xalqaro darajaga yetib borishi, 
raqobatning kuchayishi va boshqalar ijtimoiy boshqaruvga bo‗lgan munosabatni 
foydali tomonga keskin o‗zgartiradi va boshqaruv tizimida ijtimoiy o‗zgarishlarga 
bo‗lgan moslashuvni tezlashtiradi. 
Ijtimoiy boshqaruvning takomillashuv istiqbollari O‗zbekistonda barcha 
islohotlarni yanada tezroq va samaraliroq amalga oshirish, demokratik jarayonlarni 
chuqurlashtirish, o‗z-o‗zini boshqarish tizimlarini takomillashtirish va oxir-oqibatda 
aholining turmush darajasini oshirish imkonini yaratadi. 
Axborotlarning inson tomonidan tez o‗zlashtirilishi va uning Yangi sharoitlarga 
moyillik qobiliyatlarini oshirib borishi har qanday boshqaruv tizimining dolzarb 
vazifalaridan biri bo‗lib, «inson omili»ni doimo va aniq hisobga olishni takoza 
qiladi. 
Ijtimoiy jarayonlarni bashorat qilish va boshqarish quyidagi asosiy vazifalarni 
ko‗zlaydi: 
1) 
istiqbolni baholash, jamiyat ijtimoiy taraqqiyotining muhim ko‗rsatkichlarini 
aniqilash va unga oqilona yetishishning samarali vositalarini belgilash. 
2) 
me‘yorlarni aniqlash, istiqboldagi asosiy ijtimoiy talab va uni qondirish 
imkoniyatlarini belgilash.