Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
169 

kishloq va shahar joylarining o’zaro aloqadorligi, ayirboshlashuvi, 
ularning funksiyalarini hozir va kelajakda o’zaro bir —birini 
to’ldirishi;

qishloq joylarni geografik jihatdan o’rganishda iqtisodiy va sotsial 
jihatlarni uyg’unlashtirish;

qishloq joylarni turlarga ajratish;

turli tipga mansub qishloq joylarning ijtimoiy — iqtisodiy rivojlanish 
jarayonlarini tahlil qilish va kelajak rivojlanishini aniqlash. 
Ko’rsatib o’tilgan masalalar qishloq joylarni kompleks ilmiy —tadqiq 
etishning muhim jihatlarini qamrab oladi. Shuning bilan birga hozirgi, yangi 
iqtisodiy negizlarga o’tish davridagi o’zgarishlar (mulkchilikning shakllanishi, 
ko’p ukladli iqtisodiyot va b.) qishloq joylarni kompleks o’rganishda e’tiborga 
olinishi lozim. 
Qishloqlarni shakllanishi va rivojlanishi. 
Qishloqlarni shakllanishi va 
rivojlanishining asosini iqtisodiyot tarmoqlari tashkil qiladi. Bu jihatdan qishloqlar 
uch toifaga bo’linadi: 

qishloq xo’jaligiga ixtisoslashgan qishloqlar; 

qishloq ho’jaligiga ixtisoslashmagan qishloqlar; 

aralash qishloqlar; 
O’z navbatida, qishloq xo’jaligiga ixtisoslashgan qishloqlar bog’dorchilik, 
uzumchilik, sug’orma dehqonchilik, chorvachilik bilan shug’ullanadigan 
qishloqlardan tashkil topadi. Bu qishloq ho’jalik tarmoqlarining “qishloq hosil 
qilish qobilyati” ham har xil. Nisbatan katta qishloqlar sug’orma dehqonchilik 
yaxshi rivojlangan rayonlarda vujudga keladi. Chorvachilik bilan shug’ullangan 
aholining yashash manzillari unchalik katta bo’lmaydi. 
Qishloq xo’jaligiga ixtisoslashmagan qishloqlar temiryo’l bekatlari, 
meteorologik stantsiya, rekreatsiya va turistik sohalar, qazilma boyliklar, suv 
omborlari va kanllar asosida shakllangan. Bu qishloqlarning aholisi uncha ko’p 

---