Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
143 
angladi. Shu ondan, u Budda – 
nurlangan
deb ataldi. U tagida o’tirgan daraxt esa – 
nurlangan daraxt (
botxa
) nomini oldi.
Budda 40 yil mobaynida Hindistonning 
turli joylarida bo’ladi, odamlarga o’z 
g’oyalarini yetkazadi, singdiradi va 80 
yoshida Kushtnagara degan joyda dunyodan 
o’tadi. Uning jasadi, hind udumiga ko’ra, 
kuydirilib, xoki 8 ta buddist jamoalariga 
bo’lib yuborildi va har bir jamoa uni dafn 
etgan joyida ibodatxona (
stupa
) barpo etdi.
So’nggi marta uni xudolar insoniyatni to’g’ri yo’lga boshlashi uchun inson 
qiyofasida yaratganlar. Bu afsonalarning ba’zilariga ko’ra, yer yuzida Gautamaga 
qadar 6 ta budda o’tgan. Shuning uchun buddizmning ba’zi muqaddas joylarida 7 
ta ibodatxona barpo etilgan (56-rasm). 7 ta bodxa daraxti o’tkazilgan. Ba’zi 
afsonalar 24 ta Budda avlodi o’tgan desa, ba’zilari minglab buddalar o’tgan deb 
da’vo qiladi.
Lamaizm
buddizmning asosiy yo’nalishlaridan biri bo’lib, u tibet tilida 
«
lama
» – «eng ulug’» degan ma’noni anglatadi. Mazkur diniy yo’nalish rahbari 
shu nom bilan – 
lama
deb ataladi. 
Lamaizm Tibetda VII-XIV asrlarda tibetliklarning qadimiy dini Bon-Po 
(shamanizmning bir turi) unsurlarini qabul qilgan Maxayana va Tantrizm asosida 
vujudga kelgan bo’lib, hozirda tibetliklarning asosiy dini hisoblanadi. U bir necha 
firqa va mazhablarga bo’linadi. Lamaizm XVI asr oxiridan mo’g’ullar, XVI asr 
boshlaridan Rossiya hududida yashovchi buryatlar, tuvaliklar va qalmiqlar orasida 
ham tarqaldi. 
XRISTIANLIK.
Bu din buddizm va islom dinlari qatorida jahonda eng 
keng tarqalgan dinlardan biri hisoblanadi. Ularning miqdori boshqa dinlarga 
qaraganda eng ko’p bo’lib, bu ko’rsatkich dunyo aholisining deyarli uchdan birini 
(deyarli 32 foizini) tashkil etadi.