Sonli va harfli ifodalar Dars maqsadi: ta’limiy maqsad

4 sm
4 sm

P=2∙(6+4)=2∙6+2∙4=20

6 sm

6 sm
Sonlar, harflar, arifmetik amallar va qavslardan tuzilgan ifodalar harfli yoki harfiy ifodalar deyiladi.


a sm
a sm

P=2∙(6+a)=2∙6+2∙a
Masala:

Ishchi 2 soat ishladi. U birinchi soatda 12 dona, 2-soatda esa 1-soatdagidan m dona ko’p detal tayyorladi. Ishchi ikki soatda tayorlagan detallar sonini ifodalaydigan harfli ifoda tuzing.a) m=4 va b) m=8 ga teng bo’ladigan qiymatlarini toping.

1-soatda-12 dona d
2-soatda-12+m dona d
Yechish:
12+12+m (dona) detal
a)m=4: 12+12+4=28 (dona) detal
b)m=8: 12+12+8=32 (dona) detal
Javob: Ishchi ikki soatda
m=4: 28 dona,
m=8: 32 dona detal tayyorlagan.

?ta detal

5

№188

Sonli ifodaning qiymatini toping.

• 
  13∙5+98=65+98=163
  
• 
  127+108:3-24= =127+36-24=139
  
• 
  12∙8+98-35= =96+98-35=159
  
  
  

• 
  13∙5+98=
  
• 
  127+108:3-24=
  
• 
  12∙8+98-35=
  

5

№189

Harfli ifodaning qiymatini toping.

a)128-31=97 b)39-18=21

128-43=85 124-18=106

128-59=69 215-18=197

d)35+0=35

35+10=45

35+100=135

a)128-b=

b=31; 43; 59

b)b-18=

b=39; 124; 215

c)35+x=

x=0; 10; 100

5

№190

Harfli ifodaning qiymatini toping.

a)(128-12∙3)+(14∙3-18)=116

(128-12∙4)+(14∙4-18)=118

(128-12∙5)+(14∙5-18)=120

b)(30∙4-25)-(20∙4+10)=5

(30∙8-25)-(20∙8+10)=45

(30∙10-25)-(20∙10+10)=65

a) (128-12b)+(14b-18)=

b=3; 4; 5

b)(30y-25)-(20y+10)=

b=4; 8; 10

Yangi mavzuni mustahkamlash

Savollar:

• 
  Sonli ifodaning qiymati qanday topiladi?
  
• 
  Qanday ifoda sonli ifoda bo’ladi?
  
• 
  Sonli ifodaga misollar ayting.
  
• 
  Harfli ifoda deb nimaga aytiladi?
  
• 
  Harfli ifodada son qiymatni bersak, natija nima chiqadi?
  
• 
  Harfli ifodaga misollar keltiring.
  

Javoblar:

• 
  Sonli ifodada amallar belgilangan tartibda bajarilsa, sonli ifodaning qiymati hosil bo’ladi.
  
• 
  Sonlar, arifmetik amallar va qavslardan tuzilgan ifodalar sonli ifodalar deyiladi.
  
• 
  15+28-12, 78+26+69,…
  
• 
  Sonlar, harflar, arifmetik amallar va qavslardan tuzilgan ifodalar harfli yoki harfiy ifodalar deyiladi.
  
• 
  Harfli ifodada son qiymatni bersak, natija son chiqadi.
  
• 
  14+b-a, 48+g-k+18,… .
  

QUVNOQ DAQIQA VAQTI.

Triangle

Rectangle

Circle

square

5

number

• 
  

Uyga vazifa

№194, №195, №196

misol va masalalar.

Barchaga rahmat!

http://fayllar.org