Soliqlarni mamlakatdagi makroiqtisodiy barqarorlikka va investitsion muhitga taʼsiri

1.Soliqlarni mamlakatdagi makroiqtisodiy mohiyati va obektiv zarurligi.

• Mahallalarda kam taminlanganlarga moddiy yordamlar tashkil etadi. Shu bilan birga, Oʻzbekiston davlati jamiyat azolari osoyishtaligini saqlash maqsadida ozining mudofaa qobiliyatini saqlab va mustahkamlab turishga, texnika va oʼq-dorilarga ham mablaglar sarflaydi, qolaversa, davlat fuqarolar xavfsizligini saqlash, mamlakatda tartib intizom ornatish, uni boshqarish funktsiyalarini bajarish uchun ham koʻplab mablag yonaltirishga majbur. Bunday xarajatlarni amalga oshirishning majburiyligi ular uchun manba bolgan soliqlarni ham obektiv zarur qilib qoʻyadi.

Qayd etish lozimki, hozirga qadar davlatning funktsiyalarini bajarish uchun lozim bolgan moliyaviy mablagʻlarni shakllantirishning soliqlardan boshqa usuli jahon amaliyotida qoʻllanilgan emas. Demak, hukmron kuch sifatida davlat mavjud ekan, moliyalashtirish usuli sifatida soliqlar ham amal qiladi. Malumki, jamiyat iqtisodiy hayoti juda murakkab iqtisodiy hodisalardan iborat. Ana shu murakkablik bevosita soliqlarga ham tegishliki, bu holat soliqlarning iqtisodiy mohiyatini teran anglashni taqozo etadi.Soliqlar majburiy toʻlovlarni ifoda etuvchi pul munosabatlarini bildiradi. Bu munosabatlar soliq toʻlovchilar (huquqiy va jismoniy shaxslar) bilan ularni oʻz mulkiga aylantiruvchi davlat ortasida boʻladi. Korxona va tashkilotlar aholiga xizmat koʼrsatganda, ishlar bajargan yoki bozorlarda oldi-sotdi qilish jarayonida pul munosabatlarini hosil qiladi.

• Qayd etish lozimki, hozirga qadar davlatning funktsiyalarini bajarish uchun lozim bolgan moliyaviy mablagʻlarni shakllantirishning soliqlardan boshqa usuli jahon amaliyotida qoʻllanilgan emas. Demak, hukmron kuch sifatida davlat mavjud ekan, moliyalashtirish usuli sifatida soliqlar ham amal qiladi. Malumki, jamiyat iqtisodiy hayoti juda murakkab iqtisodiy hodisalardan iborat. Ana shu murakkablik bevosita soliqlarga ham tegishliki, bu holat soliqlarning iqtisodiy mohiyatini teran anglashni taqozo etadi.Soliqlar majburiy toʻlovlarni ifoda etuvchi pul munosabatlarini bildiradi. Bu munosabatlar soliq toʻlovchilar (huquqiy va jismoniy shaxslar) bilan ularni oʻz mulkiga aylantiruvchi davlat ortasida boʻladi. Korxona va tashkilotlar aholiga xizmat koʼrsatganda, ishlar bajargan yoki bozorlarda oldi-sotdi qilish jarayonida pul munosabatlarini hosil qiladi.