Soliq va soliqqa tortish (o'quv qollanma) : O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan darslik sifatida tavsiya etilgan

4 -§ .  Yagona  soliqning  stavkalari,  soliqni  hisoblash  muddatlari
Soliqni  jo riy   etish  afzalliklari.  Y agona  soliq  to 'lo v c h ilar  to m o n id an  
m ustaqil  ravishda soliq  solinadigan  oborot  va  tasdiqlangan  stavkalar asosida 
hisoblab  chiqiladi.
Yagona  soliq  b o 'y ich a  hisob-kitoblar  davlat  soliq  xizm ati  organlariga 
yil  choragilik  va  yillik  hisobotlam i  topshirish  u ch u n   belgilangan  m uddat- 
larda  taqdim   etiladi.
Y agona  soliq  budjetga  yilning  h ar  choragida  o 'sib   boruvchi  yakun 
b o 'y ich a  hisob-kitobni  taq d im   etish  m uddatidan  kechiktirm asdan  to 'la - 
nadi.
Yagona  soliq  surnm asi  m ahalliy budjetga  o'tkaziladi.
T o 'lo v ch ilar  O 'zbekiston  R espublikasining  am aldagi  qonunlariga  m u ­
vofiq javobgar bo'ladilar.
Yagona  soliq  to'lo v ch ilari  b o 'lad i,  korxonada  ishlovchilar  soni  ch ek - 
langan  m e ’yordan  oshm agan  yuridik  shaxslar  hisoblanadi.  Bunga  ham m a 
sohalarda  faoliyat  ko'rsatuvchi  h ar  xil  m ulk  shaklidagi  korxonalar  kiradi. 
D em ak,  kichik  korxona  m e ’yori  faqat  ishlovchilar  sonigagina  qaralib, 
ishlab  chiqarilgan  m ahsulot  m iqdori  va  darom ad  olish  darajasi  e ’tiborga
48

---

olinm agan.  Shu  yerdan  ko 'rin ib   turibdiki,  davlat  k o 'p   m ahsulot  ishlab 
chiqaruvchi,  ishlar,  xizm atlar  bajam vchi  kichik  korxonalarni  h ar  to m o n - 
lam a  rag'batlantirishni  muljallaydi.  Faoliyat  turi  xilm a-xil  bo'ladi  ham  
yagona  soliq  to'laydilar.
Yagona  soliq  to 'lovchi  korxonalar  sotib  olingan  tovarlar  va  xom ash- 
yolar  tarkibida  to 'la n g a n   KKS  sum m asini  shu  tovarlar  va  xom ashyo  ta r­
kibiga  kiritadi  (konsignatsion  tovarlar b o 'y ich a  davr  xarajatiga  olib  boradi). 
M ahsulot  yetkazuvchilarga  ish  va  xizm at  bilan  birga  to 'la n g an   KKS 
surnm asi  shu  ishlar,  xizm atlar qiym atiga  kiritiladi.
Y agona  soliq  to'lo v ch ilar,  bordiyu  asosiy  vostilar  va  n o m oddiy  aktiv- 
larini  ijaraga  bersalar,  unda  shu  aktivlar  qiym atidan  m o l-m u lk   solig'ini 
u m um iy  tartibda  to'laydilar.
K orxonada  ishlovchilar  soniga  shartnom a  b o 'y ich a  ishlovchilar, 
fuqaro-huquqiy  shartn o m alar  b o'yicha  ishlovchilar  h am da  yuridik  shaxs 
m aqom ini  olm agan  filial  va  vakolatxonalarida  ishlovchilar  soni  ham  
qo'shiladi.
R o'yxatdan  o 'tg a n   kundan  boshlab,  ixcham lashtirilgan  soliqqa  tortish 
tizim iga  o 'tish n i  q aror  qilgan  yangi  korxonalar  ro'yxatdan  o 'tg a n   joydagi 
soliq  inspeksiyasiga  yozm a  ariza  beradilar.  Bu  yerda  ixcham lashtirilgan 
soliqqa o 'tish g a  mxsat  olish  kerak  bo'lm aydi.
K orxonada  ishlovchilar  sonidan  50  %ni 
1941-1945  yillardagi  urush 
va  m e h n at  fronti  faxriylari,  invalitlar  birlashm asi  «N uroniy»  va  O 'zbekiston 
C h e m o b ilch ila r  assatsiyatsiyasi  m ulkida  b o 'lg an   n ogironlar  tashkil  etsa 
yagona  soliq  to 'la sh d an   ozod  etiladilar.
O 'zbekiston  Respublikasi  V azirlar  M ahkam asining  2002-yil 
13-no-
yabrdagi  390-son  qaroriga  asosan  m ikrofirm alar  va  kichik  korxonalar 
tushum i:
-   iste’m ol  tovarlari  ishlab  chiqarishdan  olinsa  soliq  stavkasi  yigirma 
besh  foiz  kam aytiriladi;
-   iste’m ol  tovarlari  ishlab  chiqarish  fizik  hajm i  o 'sish   hisobiga  olinsa 
yagona  soliqdan  ozod  etiladi.
M ikrofirm alar va  kichik  korxonalar,  O 'zbekiston  Respublikasi  Vazirlar 
M ahkam asi  to m o n id an   belgilanadigan  faoliyatning  ayrim   turlarini  am alga 
oshirganlari  taqdirda,  soliqning  q a t’iy  belgilangan  sum m asini  oldindan 
to 'la b   boradilar.