Soliq va soliqqa tortish fanidan

4-mavzu 
Yuridik shaxslardan olinadigan soliklar.
 

---

178 
 
infratuzilmani rivojlantirish solig‗i to‗g‗risida tasavvur hosil qilish. 
 
 
. 
 
Fanlararo va fan ichidagi bog„liqlik.
 Solik va solikka tortish fani 
―Soliq nazariyasi‖, 
«Iqtisodiyot nazariyasi», «Moliya» va «Pul kredit va banklar» kabi iqtisodiy fanlar 
bilan uzviy bog‗liq. 
Nazariy qism. 
Foyda solig‗i 
Foyda solig‗i to‗lovchi yuridik shaxslar quyidagilardir: 
O‗zbekiston Respublikasining rezidentlari;  
O‗zbekiston Respublikasida faoliyatni doimiy muassasa orqali amalga oshirayotgan 
yoki hosil bo‗lish manbai O‗zbekiston Respublikasi hududida joylashgan 
daromadlarni oladigan O‗zbekiston Respublikasi norezidentlari.   
Quyidagilar yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig‗i to‗lovchilar bo‗lmaydi: 
notijorat tashkilotlar ; 
   Hisobot davri quyidagilardir: 
qo‗shilgan qiymat solig‗i to‗laydigan mikrofirmalar va kichik korxonalar uchun — 
yil choragi;  
mikrofirmalar va kichik korxonalar jumlasiga kirmaydigan soliq to‗lovchilar uchun 
— bir oy.  
QKSning amaldagi stavkasi: 
20% 
QKSdan hisob-kitoblarini taqdim etish tartibi: 
QKSng hisob-kitobi soliq bo‗yicha hisobda turgan joydagi davlat soliq xizmati 
organlariga ortib boruvchi yakun bilan: 
mikrofirmalar va kichik korxonalar tomonidan — yilning har choragida hisobot 
davridan keyingi oyning 25-kunidan kechiktirmay, yil yakunlari bo‗yicha esa yillik 
moliyaviy hisobot topshirilgan muddatda; 
mikrofirmalar va kichik korxonalar jumlasiga kirmaydigan soliq to‗lovchilar 
tomonidan —har oyda hisobot davridan keyingi oyning 25-kunidan kechiktirmay, yil 
yakunlari bo‗yicha esa — yillik moliyaviy hisobot topshiriladigan muddatda taqdim 
etiladi; 
.  
Aksiz solig‗i 
Aksiz solig‗ini to‗lovchilar: 
Aksizlanadigan tovarlar ishlab chiqaradigan, mulkchilik shaklidan qat‘i nazar, 
yuridik va jismoniy shaxslar aksiz solig‗i to‗lovchilari hisoblanadi.  
Aksiz solig‗i to‗lovchi yuridik va jismoniy shaxslar quyidagilardir: 
O‗zbekiston Respublikasi hududida aksiz solig‗i solinadigan tovarlarni (aksiz 
to‗lanadigan tovarlarni) ishlab chiqaruvchilar; 
O‗zbekiston Respublikasining bojxona hududiga aksiz to‗lanadigan tovarlarni import 
qiluvchilar;  

---

179 
 
oddiy shirkat aksiz to‗lanadigan tovar ishlab chiqargan taqdirda, oddiy shirkat 
shartnomasining oddiy shirkat ishlarini yuritish zimmasiga yuklatilgan sherigi 
(ishtirokchisi). 
Aksiz to‗lanadigan tovarlarning ayrim turlari bo‗yicha aksiz to‗lanadigan tovarlar 
ishlab chiqaruvchi bo‗lmagan shaxs O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 
qaroriga binoan aksiz solig‗ini to‗lovchi etib belgilanishi mumkin. 
Aksiz solig‗idan hisob-kitobni taqdim etish tartibi: 
Aksiz solig‗ining hisob-kitobi soliq bo‗yicha hisobga olish joyidagi davlat soliq 
xizmati organlariga: 
aksiz solig‗i to‗lovchilar bo‗lgan mikrofirmalar va kichik korxonalar tomonidan — 
yilning har choragida soliq davridan keyingi oyning 25-kunidan kechiktirmay; 
mikrofirmalar va kichik korxonalar jumlasiga kirmaydigan soliq to‗lovchilar 
tomonidan — har oyda soliq davridan keyingi oyning 25-kunidan kechiktirmay 
taqdim etiladi. 
Aksiz solig‗ining to‗lash tartibi: 
joriy oyning 13-kunidan kechiktirmay — joriy oyning birinchi o‗n kunligi uchun;  
joriy oyning 23-kunidan kechiktirmay — joriy oyning ikkinchi o‗n kunligi uchun; 
kelgusi oyning 3-kunidan kechiktirmay — hisobot oyining qolgan kunlari uchun. 
Import qilinadigan tovarlar bo‗yicha aksiz solig‗ini to‗lash bojxona to‗g‗risidagi 
qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda amalga oshiriladi; 
Aksiz markalari bilan tamg‗alanishi lozim bo‗lgan import qilinadigan aksiz 
to‗lanadigan tovarlar bo‗yicha aksiz solig‗i aksiz markalari olinguniga qadar 
to‗lanadi.   
YUridik shaxslardan olinadigan mol-mulk solig‗i 
YUridik shaxslardan olinadigan mol-mulk solig‗ini to‗lovchilar: 
Soliq solinadigan mol-mulkka ega bo‗lgan yuridik shaxslar mol-mulk solig‗i 
to‗lovchilardir. 
YUridik shaxslardan olinadigan mol-mulk solig‗ining davri. Hisobot davri va soliq 
stavkasi: 
Kalendar yil soliq davridir. 
Yil choragi hisobot davridir. 
Soliq stavkasi-3,5%. 
YUridik shaxslardan olinadigan mol-mulk solig‗ini hisob-kitoblarini taqdim etish: 
Joriy to‗lovlar summasi tegishli yil uchun yillik summasining o‗n ikkidan bir qismi 
miqdorida belgilanadi. Soliq to‗lovchi ma‘lumotnomani joriy yilning 20 
yanvarigacha taqdim etadi. 
YUridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq O‗zbekiston Respublikasining 
norezidentlari tomonidan yilda bir marta soliq hisoboti davridan keyingi yilning 15 
fevralidan kechiktirmasdan to‗lanishi kerak.  
Er qa‘ridan foydalanuvchilar quyidagi soliqlar va maxsus to‗lovlarni to‗laydilar: 
er qa‘ridan foydalanganlik uchun soliq; 
qo‗shimcha foyda solig‗i; 
bonus (imzoli va tijoratbop topilma bonuslar). 
Er qa‘ridan foydalanganlik uchun hisob-kitoblarni taqdim etish va to‗lash tartibi. 

---

180 
 
Er qa‘ridan foydalanganlik uchun soliqning hisob-kitobi soliq bo‗yicha hisobga olish 
joyidagi davlat soliq xizmati organlariga quyidagi muddatlarda taqdim etiladi: 
yilning har choragida, hisobot davridan keyingi oyning 25-kunidan kechiktirmay; 
jismoniy shaxslar tomonidan — yilda bir marta, keyingi yilning 1 fevralidan 
kechiktirmay.  
Er qa‘ridan foydalanganlik uchun soliqni to‗lash hisob-kitobni taqdim etish 
muddatidan kechiktirmay amalga oshiriladi. 
Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq 
Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq to‗lovchilar quyidagi shaxslardir: 
yuridik shaxslar — O‗zbekiston Respublikasi rezidentlari;  
faoliyatini doimiy muassasa orqali amalga oshirayotgan O‗zbekiston Respublikasi 
norezidentlari;  
tadbirkorlik faoliyati uchun suvdan foydalanuvchi yakka tartibdagi tadbirkorlar;  
yuridik shaxs tashkil etgan va tashkil etmagan holda tuzilgan dehqon xo‗jaliklari. 
Hisobot davri quyidagilardir: 
suv resurslaridan foydalanganlik uchun to‗lanadigan solig‗ining umumiy summasi 
yilning bir choragida eng kam ish haqining ellik baravaridan ko‗pni tashkil etadigan 
yuridik shaxslar (mikrofirmalar va kichik korxonalardan tashqari) uchun — bir oy; 
suv resurslaridan foydalanganlik uchun to‗lanadigan solig‗ining umumiy summasi 
yilning bir choragida eng kam ish haqining ellik baravaridan kamni tashkil etadigan 
yuridik shaxslar, shuningdek mikrofirmalar va kichik korxonalar hamda yakka 
tartibdagi tadbirkorlar uchun — yil choragi;  
qishloq xo‗jaligi korxonalari va yuridik shaxs tashkil etgan va tashkil etmagan holda 
tuzilgan dehqon xo‗jaliklari uchun — kalendar yil. 
Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq to‗lashni tartibi: 
1) har oyda, hisobot oyidan keyingi oyning 25-kunidan kechiktirmay, yil yakunlari 
bo‗yicha esa yillik moliyaviy hisobot taqdim etiladigan muddatda;  
2) yilning har choragida, yilning hisobot choragidan keyingi oyning 25-kunidan 
kechiktirmay, yil yakunlari bo‗yicha esa yillik moliyaviy hisobot taqdim etiladigan 
muddatda.  
Er solig‗i  
Er solig‗ining to‗lovchilari: 
Mulk huquqi, egalik qilish huquqi, foydalanish huquqi yoki ijara huquqi asosida er 
uchastkalariga ega bo‗lgan yuridik shaxslar, shu jumladan O‗zbekiston 
Respublikasining norezidentlari er solig‗ini to‗lovchilaridir. 
Er solig‗i hisob-kitoblarini taqdim etish tartibi 
Er solig‗i har bir soliq davrining 1 yanvariga bo‗lgan holatga ko‗ra hisoblab 
chiqariladi va er solig‗ining hisob-kitobi er uchastkasi joylashgan erdagi davlat soliq 
xizmati organiga hisobot yilining 15 fevraliga qadar taqdim etiladi. 
Er solig‗ini  to‗lash tartibi: 
Yilning xar choragi ikkinchi oyining 15-kuniga qadar teng ulushlarda amalga 
oshiriladi.  
YAgona er solig‗i to‗lashga o‗tmagan qishloq xo‗jaligi korxonalari tomonidan er 
solig‗ini to‗lash quyidagi tartibda amalga oshiriladi: 

---

181 
 
hisobot yilining 1 iyuliga qadar — yillik soliq summasining 20 foizi; 
hisobot yilining 1 sentyabriga qadar — yillik soliq summasining 30 foizi; 
hisobot yilining 1 dekabriga qadar — soliqning qolgan summasi. 
Obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig‗i 
Obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig‗i to‗lovchilari:  
Tadbirkorlik faoliyatini amalga oshiruvchi yuridik shaxslar — O‗zbekiston 
Respublikasi rezidentlari obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish 
solig‗ini to‗lovchilardir. 
Obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish soliq hisob-kitoblarini 
taqdim etish:  
ortib boruvchi yakun bilan yilning har choragida hisobot choragidan keyingi oyning 
25-kunidan kechiktirmay, yil yakunlari bo‗yicha esa, yillik moliyaviy hisobot taqdim 
etiladigan muddatda. 
Obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish soliqni to‗lash tartibi:  
to‗lash  soliq bo‗yicha hisob-kitobni taqdim etish muddatidan kechiktirmay amalga 
oshiriladi. 
Soliq solishning soddalashtirilgan tartibi 
Soliq solishning soddalashtirilgan tartibini qo‗llanilishi: 
Soliq solishning soddalashtirilgan tartibi soliq to‗lovchilarning ayrim toifalari uchun 
qo‗llaniladi va yagona soliq to‗lovini, yagona er solig‗ini hamda tadbirkorlik 
faoliyatining ayrim turlari bo‗yicha qat‘iy belgilangan soliqni hisoblab chiqarish 
hamda to‗lashning maxsus qoidalari qo‗llanilishini, shuningdek mazkur soliqlar 
bo‗yicha soliq hisoboti taqdim etilishini nazarda tutadi. 
O‗zbekiston Respublikasidagi 2012 yilga mikrofirma va kichik korxonalar uchun 
yagona soliq to‗lovini stavkalari: 
Iqtisodiyotning barcha korxonalari -6%; 
Sanoat ishlab chiqarish sohasining korxonalari -5%; 
Kompyuter dasturlarni ishlab chiqib joriy etilishi jami realizatsiya (ish, xizmatlar) 
hajmining 80 % dan ortiq bo‗lgan korxonalar-5%; 
YUridik shahslar tomonidan bojhona xujjatlarini rasmiylashtirish (bojhona 
brokerlari) xizmatlari -6%;  
Lombardlar-30%. 
YAgona soliq to‗lovini to‗lovchilar quyidagilardir:  
1) mikrofirmalar va kichik korxonalar; 
2) xodimlarning sonidan qat‘i nazar: 
savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari; 
lotereyalar tashkil qilish bo‗yicha faoliyatni amalga oshirish doirasidagi yuridik 
shaxslar. 
YAgona soliq to‗lovini hisob- kitoblarini taqdim etish tartibi: 
mikrofirmalar va kichik korxonalar tomonidan — yilning har choragida hisobot 
davridan keyingi oyning 25-kunidan kechiktirmay, yil yakunlari bo‗yicha esa yillik 
moliyaviy hisobot topshiriladigan muddatda; 

---

182 
 
mikrofirmalar va kichik korxonalar jumlasiga kirmaydigan korxonalar tomonidan — 
har oyda hisobot davridan keyingi oyning 25-kunidan kechiktirmay, yil yakunlari 
bo‗yicha esa yillik moliyaviy hisobot topshiriladigan muddatda taqdim etiladi. 
YAgona soliq to‗lovini  to‗lash tartibi: 
YAgona soliq to‗lovini to‗lash hisob-kitobni taqdim etish muddatidan kechiktirmay 
amalga oshiriladi