Yangi tashkil etilgan mikrofirma va kichik korxonalarga YaSТni kechiktirib to’lash huquqi berilgan, bu tartib savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari, lotereyalar tashkil qilish doirasida faoliyat ko’rsatadigan yuridik shaxslarga tatbiq etilmaydi.
Хususan, Prezidentning 2005 yil 20 iyundagi "Mikrofirmalar va kichik korxonalarni rivojlantirishni rag’batlantirish borasidagi qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida" PF-3620-son Farmoni qabul qilinganidan keyin ro’yxatdan o’tkazilgan korxonalar yagona soliq to’lovini to’lash muddatini kechiktirish huquqiga egadir. Kechiktirish huquqini olish tartibi Yangi tashkil etilayotgan mikrofirmalar va kichik korxonalarga yagona soliq to’lovini to’lash muddatini kechiktirish huquqini berish tartibi to’g’risida nizom (AV tomonidan 02.08.2005 yilda 1502-son bilan ro’yxatdan o’tkazilgan) bilan tartibga solinadi.
Yangi tashkil etilgan mikrofirma va kichik korxonalarga belgilangan tartibda ro’yxatdan o’tkazilgan korxonalar kiradi, ularga ilgari faoliyat yuritgan yuridik shaxslar, ularning filiallari va tarkibiy bo’linmalari bazasida tashkil etilgan korxonalar, shuningdek, basharti ular ana shu korxonalardan ijaraga olingan uskunalarda ishlayotgan bo’lsalar, boshqa korxonalar huzurida tashkil etilgan korxonalar kirmaydi.
Тo’lov muddatini kechiktirish huquqini olish uchun korxona YaSТni to’lashning birinchi muddati boshlanishidan kamida 15 kun oldin tegishli hududiy DSIga unga to’lovni kechiktirish huquqini berish to’g’risida o’rnatilgan shakldagi arizani topshiradi.
DSI arizani u kelib tushgan kundan boshlab 3 ish kuni mobaynida ko’rib chiqadi, so’ngra to’lash muddatini kechiktirish yoki rad etish to’g’risida qaror chiqarib, korxonaning taqdim etilgan arizasiga qabul qilingan qaror natijasining tegishli belgisini qo’yadi.
Тo’lash muddatini kechiktirish huquqi korxonaga u davlat ro’yxatidan o’tkazilgan oyning 1-kunidan boshlab bir yilga beriladi. Misol uchun agar korxona davlat ro’yxatidan 3 fevralda o’tkazilgan bo’lsa, mazkur korxonaga YaSТni to’lash muddatini kechiktirish huquqi joriy yilning 1 fevralidan keyingi yilning 1 fevraligacha bo’lgan davrga beriladi.
Korxonaning xohishiga ko’ra to’lovni kechiktirish huquqi bir yildan kamroq muddatga berilishi mumkin.
2. Тo’lov muddatini kechiktirish huquqi berilgan korxona hududiy DSIga belgilangan tartibda, hisobot choragidan ke-yingi oyning 25-kuniga qadar YaSТning hisob-kitobini taqdim etadi. Bunda korxona hisob-kitobning o’ngdagi yuqori burchagiga "Yagona soliq to’lovini to’lash muddati kechiktirilgan" belgisini qo’yadi.
Agar to’lov muddatini kechiktirish huquqini berish muddati chorak oxiriga qadar tugasa, ushbu davrlar uchun YaSТning summasini aniqlash uchun korxona davlat soliq xizmati organlariga YaSТ hisob-kitobining belgilangan shakli bo’yicha YaSТ bo’yicha ma’lumotnoma-hisob-kitobni taqdim etadi.
Misol uchun, agar to’lash muddatini kechiktirish huquqining muddati 1 iyunda tugasa, korxona hududiy DSIga aprel va may oylari uchun YaSТning ma’lumotnoma-hisob-kitobini taqdim etadi, iyun oyi uchun hisob-kitob esa 25 iyulga qadar taqdim etiladi.
shuningdek, muddati kechiktirilgan to’lov summasini so’ndirish 12 oy davomida, to’lash muddatini kechiktirish huquqini berishning belgilangan muddati tugashidan so’ng boshlanadigan oyning 1-kunidan boshlab, keyingi yilning o’sha oyi 1-kunigacha teng ulushlar bilan (to’lanadigan YaSТning hisoblangan yillik summasining kamida o’n ikkidan bir qismi hisobida) amalga oshiriladi. Bunda muddati kechiktirilgan to’lovni to’lash har bir oyning 25-kuniga qadar bajariladi.
Тo’lovchining xohishiga qarab qarz summasi muddatidan avval so’ndirilishi mumkin. Bunda to’lash muddati kechiktirilgan to’lovni har oyda to’lash miqdori to’lanadigan YaSТ hisoblangan yillik summasining o’n ikkidan bir qismidan kam bo’lmasligi kerak.
YaSТ hisob-kitobi taqdim etilmagan yoki o’z vaqtida taqdim etilmagan taqdirda, shuningdek muddati kechiktirilgan to’lov summasi o’z vaqtida so’ndirilmaganda korxonaga nisbatan qonunga muvofiq moliyaviy jazo qo’llanadi.
3. Korxonaning buxgalteriya hisobida to’lash muddatini kechiktirish bilan bog’liq operatsiyalar 21-son BHMSga ko’ra qu-yidagi tarzda aks ettiriladi:
a) hisoblab yozilgan YaSТ summasiga:
9820-"Foydaga doir boshqa soliqlar va yig’imlar bo’yicha xarajatlar" hisobvarag’i debeti;
6410-"Byudjetga to’lovlar bo’yicha qarz (turlari bo’yicha)" hisobvarag’i krediti;
b) hisoblab yozilgan YaSТ summasini to’lash muddati kechiktirilgan to’lov summasiga ko’chirish:
6410-"Byudjetga to’lovlar bo’yicha qarz (turlari bo’yicha)" hisobvarag’i debeti;
6240-"Soliqlar va majburiy to’lovlar bo’yicha to’lash muddati kechiktirilgan majburiyatlar" hisobvarag’i krediti;
v) to’lash muddatini kechiktirish huquqi tugaganidan so’ng YaSТning bir qismini to’lash bo’yicha majburiyatlar boshlanganida:
6240-"Soliqlar va majburiy to’lovlar bo’yicha to’lash muddati kechiktirilgan majburiyatlar" hisobvarag’i debeti;
6410-"Byudjetga to’lovlar bo’yicha qarz (turlari bo’yicha)" hisobvarag’i krediti;
g) to’lash muddati kechiktirilgan YaSТning bir qismi to’langanida:
6410-"Byudjetga to’lovlar bo’yicha qarz (turlari bo’yicha)" hisobvarag’i debeti;
pul mablag’larini hisobga olish hisobvarag’i krediti.
