Soibjon begmatov bastakorlar


Alisher Navoiyning «Holoti Pahlavon Muhammad» asari



Download 1,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/68
Sana19.06.2021
Hajmi1,8 Mb.
#71193
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   68
Bog'liq
bastakorlar ijodi (2)

Alisher Navoiyning «Holoti Pahlavon Muhammad» asari
Alisher Navoiy o‘zining «Holoti Pahlavon Muhammad» asarida 
inson  qudratining  nimalarga  qodirligi,  iste’dod  negizida  mehnat 
qilib,  saboq  olib,  tinmay  intilish  orqali  qanday  marralarga  erishish 
mumkinligini bir inson hayoti, ya’ni o‘z do‘stining hayoti misolida 
ochib  berganligining  guvohi  bo‘lamiz.  Navoiy  nazmida  insonning 
kamolotga  erishishida,  barcha  hayotiy  kechinmalar,  kasb  va 
mashg‘ulotlar  kabi,  musiqaning  o‘rni  buyuk  ekanligiga  katta  urg‘u 
beradi.  Bastakorlik  ijodiyotini  zamonasining  qahramoni  Pahlavon 
Muhammadning ijodi asosida yoritadi. 
Pahlavon  Muhammad  o‘z  davrining  yirik  namoyandasi, 
madaniyat  arboblaridan  biri  bo‘lgan.  Alisher  Navoiy  bu  insonni 
o‘zining  ustozi  deb  bilgan,  ular  40  yil  davomida  bir-birlari  bilan 
yaqin do‘st bo‘lgan. Pahlavon Muhammad vafotidan so‘ng, Alisher 
Navoiy uning xotirasiga bag‘ishlab «Holoti Pahlavon Muhammad» 
risolasini yozadi. 
Shoir  risolada  o‘zining  do‘sti  va  murabbiysining  barcha  ibratli 
jihatlarini  go‘zal  obrazlar  orqali  ifoda  etgan.  Xususan,  u  Pahlavon 
Muhammadning  musiqa  sohasidagi  ijodi  borasiga  alohida  urg‘u 
berib o‘tadi. Musiqa san’atining inson ma’naviy dunyosida muhim 
ahamiyatga  egaligini  aynan  do‘sti  va  ustozi  deb  hisoblagan 
Pahlavon Muhammad ijodi orqali izohlab beradi. Xususan, Navoiy 
yozadi: «Ul jumladin advor
1
 va musiqiy ilmidurkim, chun lahjasi va 
husni  savti  xo‘b  ekandur  va  usuli  mazbut  va  harakoti  va  sakanoti 
marg‘ub. Ul daqiq fanda ko‘shish va sa’y ko‘rguzub, daxli tom va 
1
 Advor – doiralar, musiqa nazariyasi masalalarining tizimli joylashuvi.


19
mahorati molokalom topib erdi va dilkash naqsh
1
lar va amal
2
lar va 
dilpisand  qavl
3
lar  va  g‘azallar  tasnif  qilur  erdi  va  xo‘b  aytur  erdi. 
Andoqki, eshitgan xavos va avom xushhol bo‘lmoqda beixtiyor va 
o‘rganmoqda beqaror erdilar»
4

Ya’ni  Navoiy  Pahlavon  Muhammadning  musiqa  san’atining 
turli  tarmoqlarida,  musiqashunos  sifatida  ilmli,  bastakorlikda 
samarador va ijrochilikda mohirlik bilan faoliyat olib borgan, ijod 
etgan va muayyan bilimlarga ega bo‘lgan shaxs sifatida e’tiborga 
loyiqligini  bayon  etadi.  Pahlavon  Muhammadning  advor  ilmida 
ilg‘orligi,  uslubiyot  (metodika)  nuqtayi  nazaridan  idroklay  olishi 
hamda bunga nisbatan harakati samarali ekanligini Navoiy uqtirib 
o‘tadi. 
Musiqa  nazariyasini  idroklash  fanni  bilishga  intilish  demakdir. 
Fanni bilish uni idroklash demakdir. Musiqa ilmini bilish, bundan-
da ko‘proq amallarni bilish uchun asos bo‘la olishiga urg‘u beradi. 
Pahlavon Muhammadning bastakorlik, xonandalik sohasidagi ibratli 
harakatlari ta’rifini keltiradi. Xususan, «Dilkash naqshlar va amallar
 
va  dilpisand  qavllar...»  kabi  bir  jumla  bilan  uning  bastakorlik 
mahoratini ochib beradi. 
Pahlavon Muhammadning bastakorlik ijodiga bergan ta’rifi ichida 
«Mashhur amallaridan biri «chahorgoh» amalidur...» – deb keltirgan 
ma’lumoti  mavjud.  Bu  bilan  Navoiy,  Pahlavon  Muhammadning 
bastakorlik  faoliyatidagi  ijodining  yorqin  namunalaridan  biri 
«Chahorgoh», ya’ni «Chorgoh» asari deb ta’kidlaydi. 
Shu  bilan  birga Alisher  Navoiy  «Holoti  Pahlavon  Muhammad» 
asarida musiqa fani, ijrochiligi va ijodiyotida mashhurlikka yetishgan 
ustozlar  xususida  ma’lumotlar  keltirib,  bu  bilan  ustozlarning  ijodi 
doimo  zamon  tafakkuri  uchun  ibrat  bo‘lishini,  ta’limda  esa  o‘rnak 
1
 
Naqsh – musiqiy asar – kuy, qo‘shiq.
2
 
Amal – musiqiy asar – kuy, ashula, ohang.
3
 Qavl – musiqiy asar – so‘z, gap, musiqaga solingan she’r.
4
 A. Navoiy. Holoti Pahlavon Muhammad. – T., 2015. 111-b.


20
ekanligini  uqtirib  o‘tadi.  Alisher  Navoiy    ushbu  ustozlar  Hirot 
madaniy hayotining faol ishtirokchilari, shoir, bastakor va sozandalari 
bo‘lganliklari xususida,  ularning  bastakorlik ijodiyotlarini keltirgan 
holda  o‘zining  «Majolis  un-nafois»  kitobida  ham  alohida  to‘xtalib 
o‘tgan. 

Download 1,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish