«Soha iqtisodoyoti va menejment» fanidan Ma’ruzalar tuplami Nukus-2020 Ma’ruza 1

Aylanma mablaglardan foydalanish kursatkichlari va mablaglarni aylanishini tezlashtirish

Sanoat korxonalarida aylanma mablaglardan foydalanish samaradorligi ikki kursatkich bilan ifodalanadi:aylanish tezligi va ularning nisbiy mutlok mikdorining kamayishi.

Aylanma mablaglarning ma’lum davr ichida ishlab chikarish jarayonidan muomala jarayoniga va muomala jarayonidan ishlab chikarish jarayoniga utish soni aylanma mablaglar aylanish koeffitsienti deb ataladi.Aylanma mablaglarning aylanish koeffiytsienti Ka korxonaning sotilgan maxsuloti yillik qiymatini Ms shu maxsulotni yaratishda ishtirok etgan aylanma mablaglarning urtacha yillik kodigiga (Ak) taksimlab,xisoblab chikiladi.
Ka MsAk, yillik aylanishlar soni.
Bir aylanishning kunlarda ulchangan davomliligi bir yilning aylanish koeffitsienti bulib topiladi.
T 360Ka
Aylanma mablaglarni aylanish davomiyligini xisoblashni osonlashtirish uchun bir yilda 360 kun,kvartalda 90 oy,oyda 30 kun kabul kilingan.
Konchilik sanoati korxonalarida bir aylanishning urtacha davomiyligi 30 kundan 36 kungacha davom etadi.
Aylanma mablaglardan foydalanish darajasini ifodalaydigan barcha kursatkichlar boglanibgina kolmay, korxonaning tannarx, foyda, rentabellik kabi asosiy texnik iqtisodiy kuratkichlari bilan boglangan.


MAVZU BUYIChA NAZORAT SAVOLLARI:

1. 
   Aylanma mablagl ar tarkibi va tuzilishi ni tushuntirib bering.
   
2. 
   Aylanma fondlar tarkibiga kiruvchi Kelgusi davr xarajatlari elementi ma’nosini
   

tushuntirib bering.

3. 
   Aylanma fondlar kanday me’yorlashtiriladi.
   
4. 
   Aylanish koeffitsientini iqtisodiy moxiyatini tuxuntirib bering.
   
5. 
   Aylanma mablaglarni aylanishini tezlashtirish nima uchun kerak.
   

Ma’ruza 6. KONChILIK SANOATIDA IShLAB ChIQARISh XARAJATLARI


Maxsulot tannarxi tugrisida tushuncha
Xar kanday korxonada, jumladan konchilik korxonalarida xam maxsulot ishlab chikarish turli xarajatlar bilan boglikdir. Bu xarajatlar umumlashtirilgan xolda mexnat xarajatlari deb yuritiladi. Ma’lumki, mexnat xarajatlari ikki xil buladi, ya’ni jonli (ayni vaktda bajarilayotgan) mexnat xarajatlari va buyumlashtirilgan (ilgari sarflangan) mexnat xarajatlari. Bu xarajatlarning pul kurinishidagi yigindisi ishlab chikarilgan maxsulotning tannarxi deyiladi. Boshkacha kilib aytganda, maxsulot tayyorlash uchun sarflangan ishlab chikarish vositalari, ishchilarning ish xaki, boshka korxonalarning kursatgan xizmati, shuningdek, ishlab chikarishni boshkarish va unga xizmat kursatish bilan boglik bulgan barcha xarajatlarning pul birligidagi yigindisi ishlab chikarish xarajatlari yoki maxsulot tannarxi deb yuritiladi.
Maxsulot tannarxi. Maxsulot ishlab chikarish uchun sarflangan barcha turdagi xarajatlarning pul birligidagi yigindisi maxsulot tannarxi deyiladi.