Sogʼliqni sаqlаsh vаzirligi

49-rasm. Timpaniq termometr turlari.


Timpanik termometrlar - elektron asbob shaklida bo‘lib. batarcykalar yordamida ishlaydi va kulok nog‘ora paradasining xaroratini aniqlash uchun ko‘Ilaniladi (49-rasm).
Kimyoviy termometrlar - bir marta qo‘llashga mo‘ljallangan bo‘lib, xarorat o‘zgarganda o‘z rangini o‘zgartiradigan, issiqlikni sezuvchi kimyoviy moddalar bilan lo‘ldirilgan, nuktalar ko‘rinishidagi ingichka plastik yassi parchalardir (50-rasm).


50-rasm. Kimyoviy-bir martalik termometrlar.



Elektron termometrlar esa xaroratni tez va aniq o‘lchashni taominlaydigan, bir marta ishlatib almashtiriladigan uchli zondi bor maxsus termometrlar hisob¬lanadi(50-rasm).
Tana xaroratini o‘lchashda ko‘pincha Selsiy bo‘yicha darajalangan maksimal tibbiy termometrdan foydalaniladi (52- rasm). Shkalasi 34° dan 42° gacha darajalarga bo‘lingan. Rezervuar va termometr kapillar naychasining ozrok qismini to‘ldirib turgan simob isiganda xajmi kengayib, kapillardagi simob ustuni sekin ko‘tariladi. Isitish to‘xtagandan so‘ng simob rezervuarga o‘zicha qayta olmaydi. Chunki rezervuar tubiga kavsharlangan va yuqori uchi bilan kapillarga chikadigan shtift bunga to‘skinlik qiladi.Termometr sovitilgandan so‘ng bir necha marta silkitib, simobni rezervuarga qaytarish mumkin. Sovimagan termometrni silkitilsa kapillardagi simob ustunchasi tuayda bo‘lakchalarga parchalanib ketishi mumkin. Buni takror silkitish yoii bilan bartaraf etiladi. Termomelr saklanadigan stakan tubiga bir qavat paxta ko‘yiladi va stakanning uchdan bir yoki ikkidan bir qismiga 70% li spiri, Karetnikov eritmasi (11 ml distillangan suvga 12g natriy gidrokarbonat, I5g formalin va 3g karbol kislota ko‘shilgan eritma) yoki boshqa biror dezinfeksiyalovchi eritma kuyiladi. Xaroratni o‘lchab bo‘Igandan so‘ng termometrni sindirib qo‘ymaslik uchun extiyot kilib, pastki uchi bilan stakanga solib qo‘yiladi. Xarorat asosan qo‘ltikdan. kamrok xollarda chov burmasidan o‘lchanadi. Kaxeksik bemorlarda va chakaloklarda xaroratni to‘g‘ri ichakdan yoki og‘iz bo‘shlig‘idan o‘lchash mumkin. Xarorat o‘lchanadigan joylarda yallig‘lanish jarayoni (terining kizarishi, bir oz shishishi) bo‘lmasligi kerak. Chunki bunday joyda xarorat baland bo‘ladi.
Xaroratni o‘lchashdan oldin qo‘ltik soxasi yoki chov burmasi quruq kilib aniladi. Chunki nam bo‘lsa, ko‘rsatkichlari past chikadi. Dezinfeksiya kilingan quruq termometr silkitilib. Simob ustunchasi shkaladan pastga lushganligiga ishonch xosil kilingach, termometrni simob rezervuari teriga hamma tomondan tegib turadigan kilib, pastki uchi bilan qo‘llik soxasiga ko‘yiladi. Isitma turlari. Isitma nechog‘li balandligi, kancha davom etishi va xarorat qay tarika o‘zgarib turishiga karab farqlanadi. Balandligiga karab subnormal (35-36°C). Normal (36-37°C) va subfebril (37-38°C) xarorat tavofut kilinadi. Xaroratni 38°C oshishi isitma deb, shu bilan birga 38°C dan 39°C gacha ko‘tarilishi o‘rtacha, 39°C dan 42°C gacha yetishi yuqori va 42-42,5°C gacha oshishi o‘ta yuqori isitma deb hisoblanadi.
Isitma kanchalik uzok davom etishiga karab: 1) tez o‘tib ketadigan — bir necha soatdan 1—2 kungacha davom etadigan; 2) o‘tkir — 15 kungacha; 3) o‘rtacha o‘tkir — 45 kungacha; 4) cho‘ziladigan va surunkali — 45 kundan ko‘p davom etadigan isitmalarga bo‘linadi.

52-rasm. Simobli tibbiy tcrmometr.
Bilimlaringizni tekshiring va mustaxkamlang:
Testlar
1. 6 oygacha bo‘lgan bolani necha marta emiziladi?
A. bolani xoxishi bo‘yicha
B. onani xoxishi bo‘yicha
C. 4 marta
D. 5 marta
2. Bola 6 oylik. Onasi bolaga ko‘shimcha ovqat bermokchi. Qaysi ko‘shimcha ovqat turidan boshlash masadga muovik.
A. sho‘rva-pyure
B. 5% guruchli kasha
C. sigir suti
D. kefir
E. sabzovotli pyure
3. Uchinchi ko‘shimcha ovqat turi nima va u bola necha oyligidan boshlab beriladi?
A. shurva pyure 6 oyligidan
B. go‘shtli shurva 7 oyligidan
C. tvorog, kefir 9 oyligidan
D. pechene, kisel 10 oyligidan
E. sabzavotli pyure 5 oyligidan
4. Katta yoshdagi bolalar uchun shifoxonada necha martalik ovqat bilan taominlanadi?
A. 4
B. 5
C. 6
D. 7
5. Tabiiy ovqatlantirish nima?
A. 6 oygacha bo‘lgan bolani ko‘krak bilan ovqatlantirish
B. Ko‘krak suti bilan 1 yoshgacha bolani bokish
C. Sunʼiy aralashmalar bilan bolani 1 yoshgacha boqish
D. Kefir bilan 1 yoshgacha bolani boqish
E. Moslashmagan aralashmalar bilan 1 yoshgacha bokish.
Nazorat savollari:
Bolani bokishda va ovqat tarkatishda Hamshira va ovqat tarkatuvchisining maʼsuliyati.
Parsion tuzish qonun qoidalari va tartibi
1. Ovqat tarkatish xonasiga ovqatni oshxonadan olib kelish
2. Fiziologik va parxez stol haqida tushuncha
5.Og‘ir yotgan bemorlarni ovqatlantirish.
6.Kichik yoshdagi bolalarni ovqatlantirish.
7.Ovqat tarkatish xonasini tuzilishi va unga bo‘lgan gigenik talablar.
8. Uydan olib kelingan ozik-ovqatlarni saqlash va qabul qilish qoidasi.
9. Tabiiy ovqatlantirish to‘g‘risida tushuncha
10. Ko‘krakkka ko‘yish qoidalari.
11. Ko‘shimcha ovqat berish to‘g‘risida tushuncha.
12. Sharbat berish vaqtlari.
13.Sunʼiy va aralash ovqatlantirish to‘g‘risida tushuncha.
14. So‘rg‘ich va butilkalarni sterilizatsiya qilish qoidalari.