3 yoshli bolalar bilan mashg‘ulot:
3 yoshdan boshlab so‘zlarni tushunishini ,ravshan va taʼsirchan fikrlashni rivojlantirish maksadida quyidagilar zarur: yangi va murakkab predmetlar, xarxarakat, suratlar, gap orqali tushuntirish bilan uyg‘un xolda ko‘rsatish, bola taosurotini boyitish , ko‘rgazma obrazlarsiz og‘zaki nutkga o‘rgatish, qisqa og‘zaki xikoyalarni, sheorlarni eshittish, faol nutkni rag‘batlantirish uchun gaplar tuzib gapirishni, so‘zlarni to‘g‘ri talaffuz qilishni va so‘zlarni jumlalarga moslab so‘z oxirlarini o‘zgartirish, bolada tovushlarni ifodalashni rivojlantirishni davom ettirish, ko‘shiklarga ko‘shilib ashula aytishga o‘rgatish, bolaning fikrini gapirishni , o‘z taosurotlarini so‘z bilan ifodalashni, savollarga javob berishni, kattalar va yoshi kattarok bolalarga taklidiga asoslangan syujetli o‘yinlarni rivojlantirish bolaning o‘yindagi tashabbusini raxbatlantirish zarur. So‘z boyligi 1200-1500tagacha etadi. Tavsiya kilinadigan o‘yinchoklar va qo‘llanmalar ikki yoshdagi bolalar uchun bo‘lganidek, ammo murakkabrok- turli o‘lcham va shakldagi kurilish materiallari, o‘yinchok mebel va idish tovoklari, kiyim ashyolari- ro‘molchalar, fartuklar, murakkabrok suratlar va kitoblar, naksh tikish buyumlari. Ikki-uch yoshli bolalik davrida kuyidag‘al arga axamiyati berish kerak: 1.Kattalarga xalakit bermasdan, mustaqil ravishda mashg‘ulot bilan shug‘ullanish: o‘yinchoklarni tartibli saqlash, ularni extiyotlash, bir-biri bilan o‘ynash ko‘nikmalarini xosil qilish;
2.O‘z-o‘ziga xizmat qilish va o‘zaro yordam berishga o‘rgatish; 3.Kizikuvchanlik, jasurlik, katoiylik, to‘siklarni engib o‘tishga intiluvchanlik, boshlangan ishni oxiriga etkazishni rivojlantirish.Xech bir ko‘nikma bolada o‘z- o‘zidan xosil bo‘lmaydi, ko‘p narsa atrofidagi sharoitga, mashkga, kattalarning sezgirligiga, bamaylixotirligiga, muomalasiga, chidam va bosikligiga bog‘lik.
Bolanig asab faoliyati buzilishining oldini olish:
Buning uchun muayyan bolaning individual xususiyatlarini, uning bioritmini hisobga olgan xolda, okilona kun tartibiga kattiy rioya qilish, yetarli xarakat faolligini saqlash, ochik tug‘ilganda bo‘lish, to‘la qonli uyku, ratsional ovqatlanish, gimnastika bilan shug‘ullanish, aqliy va jismoniy gigiyenik qoidalarga rioya qilish, oiladagi va maktabgacha taolim tashkilotida tinch, totuv muxit yaratish kerak.Bola uni xurmat qilishlari va sevishlarini sezishi va bilishi kerak, butun tarbiya jarayoni ijobiy ruxda o‘tishi zarur.
Tarbiyada quyidagi "pedagogik" taʼsirlarga butunlay yo‘l ko‘yish mumkin emas: kattalarning xaddan ziyod tez-tez taʼkiklashi, zarurat bo‘lmaganda bola fikrini bo‘lish, bolani kun tartibini, sharoitini birdan tez tez almashtirish, pedagogik tarbiyani zid usullari (ko‘rkitish, qonfet yoki mevani birovga berish bilan ko‘rkitish evaziga ishtaxani ochishga xarakat qilish va x.k)mumkin emas. Bolalar rivojlanishini va xulkini nazorat qilish. Bu bola odatlangan kundalik sharoitida, sayr kilib o‘ynayotganda, ovqatlanayotganda, yotayotganida, tozalikka karayotganda, uxlashga yotayotganda o‘tkaziladi. Alohida bola xayotining birinchi yilini kuzatib, uning sensor rivojlanishi, xarakat xajmi va xarakteri, xissiyotlari, nutkgacha rivojlanishi, so‘zlar soni, ruxiy xarakat rivoji darajasining yoshiga mosligi: ikkinchi, uchinchi yoshida-nutkning keyingi rivojlanishini, so‘zlar zaxirasining oshishi , jumla va gaplarni tuzish, ko‘nikmalar, berilayotgan savollar xarakteri , xulkining adekvatligi syujetli o‘yinlarni mustaqil o‘ynay oladimi va kancha vaqt, o‘yinchoklardan foydalanishi, uning kattalar va bolalar bilan o‘zaro munosabati, boshqa bolalarga yordam beradimi, uning individual xususiyatlari qanday, boshlangan ishni oxiriga etkazadimi, gigiyenik ko‘nikmalarga egami, mustaqil kiyinishni bilishi, ovqatlanish, qayfiyatning o‘zgarishi va uning sabablari, xarakterini tuzuvchi belgilarni aniqlash zarur. Bundan tashqari guruxdagi umumiy muxit o‘rganiladi: bolalar qanday o‘yinlar bilan mashg‘ul yoki ular maksadsiz yurib, zerikadilarmi, yig‘lab, to‘palon qiladilarmi yoki o‘zlarini xotirjam tutadilarmi, qanday mustaqil ko‘nikmalarga ega va ular bolaning yoshiga mosligi o‘rganiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |