СоғЛИҚни сақлаш вазирлиги андижон давлат тиббиёт институти


Лейкоцитларни чикшини сабаблари



Download 18,25 Mb.
bet66/130
Sana25.02.2022
Hajmi18,25 Mb.
#267734
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   130
Bog'liq
Pat fizМаърузалар матни

Лейкоцитларни чикшини сабаблари. Кюсс 1854 йилда хам курсатиб утганки, яллигланган тукимада шаклли элементларни пайдо булиши томир деворини молекуляр тортишувларини сусайиши сабабли деган. Шу ердан унинг фикрича томирлар анча морт булиб колади.
Геринг (1868) механик пайтлардаги деапедес механизмини тушунтиришни топди, асосан кон босимида. Геринг буйича «коллоид фильтрацияси» юкори босим туфайли ажралиб чикади. Ушбу карашларни Шкляревский (1868) анча ифодалаб берган. Ушбу автор буйича лейкоцитлар кигкогда тухташи соф физик ходиса, яъни солиштира огирлиги анча енгиллиги билан боглик. Агар шиша най оркали йирингни сут билан аралаштирилган суспензиясини киргизсак – анча енгил ёг томчилари периферик кисмдан жой олади., солиштирма огирлиги анча огир, лейкоцитлар эса марказдан жой олади (кон томирларда лейкоцитларни ушбу холати аксинча булади). Шкляревскийнинг секинлашуви натижасида лейкоцитлар киргокка томон силжиши нихоят аник килиб курсатиб беради. Агар кенгайган сохалари булган шиша най оркали конни киргизсак, ушбу кенгаймаларда кон окимини секинлашувини кузатиш мумкин. Ок кон таначалари анча енгил булганлиги сабабли, ушбу кенгаймаларга тушадилар ва озгина кисмигини най охиригача боради. Шкляревский лейкоцитларни томир девори оркали чикишини уларни эластиклиги ва босимни ортиши билан тушунтириб беради. Иккинчи холатда Шкляревский буйича лейкоцитлар эмиграцияси яллигланган сохада юкори тезлик билан харакати ва катта босим остидаги диффуз кон окими оркали ифодаланган. Шунингдек, ушбу механик назариялар билан деярли бир вактда бошка бир йуналиш хам пайдо булган (биологик). Бундай лейкоцитлар чикишини актив харакат деб кабул килинди. Биологик йуналишлар Мечников назариялари пайдо булиши билан бутунлай расмийлашади. Ушбу назарияни асосий вазиятидан бири лейкоцитларнинг хемотаксис килиш кобилияти хисобланади. Хемотаксисни биринчилардан булиб, ботаниклардан Штал, Де Берн, Префферлар томонидан аниклашган. Айникчса охирги вактларда урганишлар ушбу саволга ном берилди. Улар томонидан «хемотаксис» термини киритилган. Проффер ушбу термин остида оддий организмларни турли химик моддаларга мусбат булганидек, манфий характерга эга сезувчанлик борлигини тушунди.
Бактерияларни турли куринишларини «хемотаксис» моддаларни турли микдорига ё кучига кура ажратилади. Ушбу моддаларни энг куп микдори йиринглатувчи бактерияларни ташкил килади. Ушбу муносабатларда бактериялар танасидаги нуклеальбуминлар асосий рул эгаллайди. Умуман оксилларни хаммаси кучли хемотаксис хоссасига эга. Айникса улар орасида жигар ва буйрак оксиллари. Манфий хемотаксик моддалар орасида агрессинлар, лейкоцидинлар, хлороформ, 10%ли спирт, 0,5%ли хининларни айтиб утиш жоиз. Яна бир омилларда, ураб турган атроф мухитни реакциясини мухимлиги билан богланган (Шаде), хусусан Н+ ионларини концентрацияси. Купчилик авторлар буйича хемотаксик моддлар таъсири натижасида ёпишкоклик ортади.
Хемотаксисга боглик кейинги омил осмотик куч булиб, сунъий модельда курсатиб утилган.
In Vitro хемотаксисли тажрибаларда олинган модда солиштирма огирлиги лейкоцитлардан катта суюкликларда жойлашган булсагина, лейкоцитлар ушбу модда томон харакат килади.
Осмотик куч, ёпишкоклик ва юза тарангликлардан ташкари электрокинетик ходисалар асосий ролни эгаллайди. Дилер (1892) йилда шуни топдики, одатда лейкоцитлар мусбат кутб томон харакат килади. Яллигланган тукимани кулга олгач, улар харакатни тескарисига алмаштиради. Ушбуларни таъкидлаб утиш керак, яъни яллигланган тукимада Н+ионлари микдори куп булади. Мусбат заряд тутади, шунинг учун уларни кайта зарядланиб колиши кузатилади.
Амбрамон (1927) фикрича, эмиграция 2 фактор буйича аникланади:

  1. Жарохатланган ва соглом тукималар уртасидаги потенциаллар фарки.

  2. Лейкоцитлар заряди.

Юкорида айтиб утилган шаклли элементлар эмиграциясига таъсир этадиган кучларидан ташкари диффуз оким асосий рольни уйнайди. Ушбу ходисани ролини курсатиб утиш мумкин. Михаелнинг аппаратини ёнбош кранигача шаклли элементларини глюкозани изотоник эритмасидаги эмельциясини куямиз. Ёнбой найларни юкорисидан буфер эритмалари билан тулдирилади. Биттасига кислотали буфер, бошкасига – ишкорий. Аппарат очилади, бу пайтда шаклли элементлар кислотали буфер томон юкорига харакат килади.
Кейинчалик томир деворидан утишини юзага келтиради. Бу ерда юза тарангликдан ташкари, диффуз окимда асосий ролни лейкоцитлар заряди эгаллайди. Лейкоцитлар манфий зарядни ташиб юради. ОН – ионли катта концентрацияли бушликка тушгач баттар манфий зарядланиб колади.
Пролифератиф ходиса. Альтерация юзага чикиши билан бирга периферияда яллигланган учоги махаллий хужайра элементларини пролиферацияси кучсиз номаён булади. Ушбу ходисалар айникса яллигланишнинг охирги даврларида яккол номаён булади ва уларнинг асосий белги сифатида куриб чикиш керак. Пролиферацияни ривожланишида асосий роль баъзи моддалар алмашинувини бузилиши ва тукима парчаланишини кучайиши эгаллайди. Айникса, нуклеин ва оксил табиатли моддалар, хусусан лейкоцитлар парчаланишида ажраб чикадиган оксиллар. Ушбу хамма моддалар тукималарда тупланади ва хужайралар купайишини кучайтиради. Хужайравий элементлар пролиферациясида асосан хужайра мезенхимасида катнашади – фиброцитлар, гистоцитлар, адвентициал хужайралар, томирлар эндотелийси. Яллигланиш пайтида улар уз кобигига уралиб оладилар, букадилар, юмалокланадилар ва купаядилар. Ушбу хужайралар харакатчан булиб колади ва фагоцитозда асосий уринни эгаллайди. Уларни макрофаглар деб аташади (лейкоцитар хужайралар, адашувчи хужайралар, полибласт, плазмацитлар). Пролифератив жараёнлар асосан кон томирлар атрофига тупланиб боради. Ушбу жараённи хакикий тезлаштирувчиси Карель буйича трефон, некрогормон типидаги хужайравий альтерация махсулотлари хисобланади.
Пролиферация. 1. Кон элементларини инфильтрацияси ва пролиферацияси; 2. Тукима хужайра структурасини пролиферацияси. Яллигланиш учогига хужайра поленуклеарлари (сигмент ядроли) интилади. Яллигланиш парчалари атрофида бирламчи поленукляр (нейтрофилли) девор, хужайра элементларидан хосил булади. Кейинчалик лимфоцитлар ва моноцитлар ёпирилади – иккиламчи лейкоцитлар деворни хосил килади. Шу ерга бириктирувчи тукима элементлари хам игтилади – полибластлартолали говак тукимани хосил килади. Улар яллигланиш натижасида емирилган жойни хамиша тулдириб туради. Томирлар адвентиуиясини усишини кучайиши, эндотелиал хужайралар купайишига йул очиб туради. Яллигланиш учоги атрофида говаксимон толаси тукима хосил булади – бу куриниш грануляцион тукима деб номланади. Бириктирувчи тукимани юкори формаси: вазифаси – химоя, барьер, десенсибилизацияловчи.
Яллигланиш колдикларини хосил булиши ушбу тукима оркали хосил булади. Хар бир куртак – усувчи томирини сургичи, у пушти сувли, грануляцион тукимани ортикча усишга дефект олди холатига утади ва согайиши халакит беради (дархол куйдириш керак).
Согайиш тулик (реституция), кисман (субстанция) ва чандик битиши билан тугайди.
Кечиш буйича – уткир, кисмануткир, сурункали яллигланиш; формалари буйича – гиперрегик, гипоергик ва анэргик яллигланишлар фаркланади.



Download 18,25 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   130




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish