Sodsiologning kasbiy etikasi

SODSIOLOGNING KASBIY ETIKASI

REJA
KIRISH

1.Ijtimoiy ishning kasb etikasi:tamoyillari va nazariyasi.
2.Ijtimoiy ishchining mijozlar bilan belgilanadigan axloqiy burchlari.
3.Ijtimoiy ishchining boshliqlari va boshqarmaga nisbatan belgilanngan axloqiy burchlari.
Xulosa.
KIRISH

Ijtimoiy ish etikasi: tamoyillar va nazariyasi – 1994 yilda Kolomba shahri (Shri-lanka)da ijtimoiy xodimlar xalqaro federasiyasi umumiy yig’ilishda “Ijtimoiy ish etikasi: tamoyillar va nazariyasi” nomli hujjat qabul qilindi. Bu hujjat ikki qismdan iborat. “Ijtimoiy ish tamoyillarining xalqaro deklerasiyasi” va “Ijtimoiy xodimlarning xalqaro axloqiy andozalari”. Bu hujjatlarning qabul qilinishi federasiya tomonidan uzoq yillar davomida orqaga surib kelindi, bunga ajablanmasa ham bo’ladi. Bu tashkilotga a’zo bo’lgan yuzlab mamlakatlarning a’zolari bo’yicha juda xilma-xil. Ularni yo’llagan davlatlar o’zlarining to’zilishi, boshqaruv shakllari, madaniyati bo’yicha xilma-xil bo’lib, o’zlarining an’analariga va ijtimoiy ishning shakllanish tarixiga ega. Qizg’in munozaralardan keyin umumiy xulosaga kelishga muvaffaq bo’lindi, shuning natijasida mazkur deklerasiyalar dunyoga keldi. “Ijtimoiy ishning axloqiy tamoyillari dererasiyasida” quyidagi tamoyillar bayon qilingan:

1. Har bir odam noyob xodisa bo’lib, unga axloq nuqtai nazardan e’tibor berish lozim;

   
   

2. Har bir odam o’z ehtiyojlarini qondirishda boshqalarning huquqlariga zarar yetkazmasdan harakat qilish huquqiga ega va u jamiyat farovonligini oshirishdagi o’z hissasini qo’shishi lozim.

   
   

3. Har bir jamiyat, boshqaruv shaklidan qat’iy nazar, o’zining har bir a’zosini maksimum darajada noz-ne’matlar bilan ta’minlashga intilishi lozim.

   
   

4. Ijtimoiy soha xodimlari ijtimoiy adolat tamoyillariga dohildir.

   
   

5. Ijtimoiy soha xodimi o’zining bilimlarini, ko’nikma va malakalarini alohida odamlar, guruhlar, jamoa va jamiyatlar taraqqiy etishi uchun, shaxsiy-ijtimoiy nizolarni hal qilish, ularning oqibatlarini bartaraf etish uchun sarf qilishi lozim.

   
   

6. Ijtimoiy ish diskriminasiyani rad etish asosiga quriladi. Demak, u mijozlarning jinsi, yoshi, millati, diniy e’tiqodi, tili, siyosiy e’tiqodlari, jinsiy yo’naltirilganligidan qat’iy nazar amalga oshiriladi.

   
   

7. Ijtimoiy xodimlar har bir odam va ijtimoiy guruh huquqlarini, uning mustaqilligi va sha’nini hurmat qilar ekan “BMT ning inson huquqlari xartiyasi” va boshqa xalqaro hujjatlarga asoslanadi.

   
   

8. Ijtimoiy ish mijozlarning daxlsizligini hiomyalash tamoyiliga asoslanadi, bunga tanlov erkinligi va kasbiy sir, mijozning o’z huquqlari va shaxsiy delosi mohiyatini tushuntirib berishga bo’lgan huquqi ham kiradi.

   
   

9. Ijtimoiy xodimlar kasbiy sir saqlaydilar, hatto u amaldagi qonunchiligimizga zid bo’lsa ham. Ijtimoiy ish mijozning ishtiroki va u bilan hamkorlikka asoslanadi. Ijtimoiy xizmatchilar o’zlari duch keladigan har qanday murakkab vazifani hal qilishda mijozlar bilan hamkorlik qilishlari lozim

   
   

Ijtimoiy soha xodimlari xizmatlaridan foydalanayotgan shaxslar o’z muammolarini hal etishda juda faol ishtirok etishlari lozim. Mijozlar har doim ijtimoiy soha xodimi tomonidan ana shu birlikdagi harakatlarning maqsadi va oqibatlari haqida ma’lumotolishlari zarur.
Ijtimoiy ish mijozlarining ixtiyoriyligi tamoyiliga asoslanadi. Demak, u har qanday majburiylikni minimum darajaga tushirish uchun yo’naltirilgan bo’ladi. Ijtimoiy ish o’z fuqarolarini ezadigan, terrorizm, qiynoqlari, va shunga o’xshash shafqatsiz vositalardan foydalanadigan biror shaxs, guruh, siyosiy kuchlar yoki hokimiyat to’zilmalari qo’llab-quvvatlashga mutlaqo zid.
Ijtimoiy soha xizmatchisi o’zining bilimlarini, ko’nikma va malakalarini alohida odamlar, guruhlar, jamoa va jamiyatlar taraqqiy etishi uchun, shaxsiy-ijtimoiy nizolarni hal qilish, ularning oqibatlarini bartaraf etish uchun sarf qilishi lozim.
Ijtimoiy ish diskriminasiyani rad etish asosiga quriladi. Demak, u mijozlarning jinsi, yoshi, millati, diniy e’tiqodi, tili, siyosiy e’tiqodlari, jinsiy yo’naltirilganidan qat’iy nazar amalga oshiriladi.
Ijtimoiy soha xizmatchilari har bir odam va ijtimoiy guruh huquqlarini, ularning mustaqilligi va sha’nini hurmat qilar ekan, “BMTning inson huquqlari hartiyasi” va boshqa xalqaro hujjatlarga asoslanishadi.
Ijtimoiy ish mijozlarning daxlsizligini himoyalash tamoyiliga asoslanadi, bunga tanlov erkinligi va kasbiy sir, mijozning o’z huquqlari va shaxsiy delosi mohiyatini tushuntirib berishga bo’lgan huquqi ham kiradi.
Ijtimoiy xizmatchilar kasbiy sirni saqlaydilar, hatto u amaldagi qonunchilikka zid bo’lsa ham. Ijtimoiy ish mijozning ishtiroki va u bilan hamkorlikka asoslanadi. Ijtimoiy xizmatchilar o’zlari duch keladigan har qanday murakkab vazifani hal qilishda mijozlar bilan hamkorlik qilishlari lozim, bunda mijozning manfaatlarini eng yaxshi usulda himoya qilish uchun harakat qilish kerak. Ijtimoiy soha xizmatchilari xizmatlaridan foydalanayotgan shaxslar o’z muammolarini hal etishda juda faol ishtirok etishlari lozim. Mijozlar har doim ijtimoiy soha xizmatchisi tomonidan ana shu birgalikdagi harakatlarining maqsadi va oqibatlari (xatar va foyda) haqida ma’lumot olishlari zarur.
Ijtimoiy ish mijozlarning ixtiyoriyligi tamoyiliga asoslanadi. Demak, u har qanday majburiylikni minimum darajaga tushirish uchun yo’naltirilgan bo’ladi.
Ishtirokchilardan bir guruhining muammolarini boshqa guruh muammolari hisobiga hal qilish zaruriyati tug’ilganda majbur qilish har doim muqobil guruhning manfaatlarini batafsil ko’rib chiqish, har ikki guruhni to’la eshitib bo’lgandan keyingina tamoyil tanlashga asoslanishi kerak. Ijtimoiy xizmatchilar muqobil guruhlarning har ikkisini ham malakali vakillar bilan ta’minlashlari zarur. Ijtimoiy xizmatchilar, shuningdek, o’z mamlakatlari qonunchiligida ochiq majbur qilish imkoniyatlarini minimum darajaga tushirishlari kerak.
Ijtimoiy ish o’z fuqarolarini ezadigan, terrorizm, qiynoqlar va shunga o’xshash shafqatsiz vositalardan foydalanadigan biror shaxs, guruh, siyosiy kuchlar yoki hokimiyat tuzilmalarini qo’llab-quvvatlashga mutlaqo zid.
“Ijtimoiy ishning xalqaro axloqiy andozalari”da 5 guruh ko’rsatilgan: axloqiy xulq-atvor andozalari; mijozlar bilan o’zaro munosabatlar; agentliklar va tashkilotlar bilan o’zaro munosabatlar; hamkasabalar bilan o’zaro munosabatlar; kasbga munosabat.