Sochilish spektirini tajribada qyd qilish Mandelshtam Brilyuen, Roman sochilishlari misolida. Eksperimental va unnga qo’yiladigan asosiy talablar. Apparator funksiya. U;arga doir tajribalar va fizik praktikumlar. Reja

2.Yorugʻlikning suyuqliklardagi sochilishi.
Suyuqlikdagi yorugʻlikning sochilishi gazlardagiga qaraganda anchagina kuchliroq, chunki suyuqliklarning zichligi gazlarnikiga qaraganda 103-martacha koʻp. Lekin sochilish intensivligi bor-yoʻgʻi 20÷30-martacha koʻp.
Demak, (1.1) Reley formulasini suyuqliklarga toʻgʻridan-toʻgʻri ishlatib boʻlmaydi. Albatta, suyuqliklarda ham yorugʻlik sochilishi zichligi va temperaturaning fluktuatsiyasi bilan bogʻliqdir. Molekulalarnig xaotik issiqlik harakati suyuqlikning har bir nuqtasidagi zichlik va temperaturaning fluktuatsiya qilishiga olib keladi. Bu esa dielektrik singdiruvchanlik ε va sindirish koʻrsatkichi n ning ham fluktuatsiya qilishiga sabab boʻladi. (ε=n2). A.Eynshteyn bu fluktuatsiyalarga termodinamika nuqtai nazaridan qaradi. Shu nuqtai nazardan qaralsa, hajmdan sochilgan yorugʻlik intensivligini quyidagicha yozish mumkin:
(1.8) ifoda
Bu yerda υ-elementar hajm, V=Νv, Ν esa V dagi elementar hajmlar soni.
Dielektrik singdiruvchanlikning fluktuatsiyasi zichlik va temperaturaning fluktsatsiyalari bilan quyidagicha bogʻlangan:
(1.9) ifoda
Zichlik va temperaturaning fluktuatsiyalari oʻzaro bogʻliq emas, ular mustaqil ravishda yuz beradi. Shuning uchun quyidagi ifodani yozish oʻrinlidir:
(1.10) ifoda
Shuni koʻzda tutib, ∆𝜁̅2 uchun quyidagi ifodani hosil qilamiz:
(1.11) ifoda
Eynshteyn termodinamika nuqtai nazaridan ∆𝜍2 va ∆U2 lar uchun quyidagi ifodalarni topdi:
(1.12) ifoda
Hisoblashlar shuni koʻrsatadiki, (1.11) formuladagi temperaturaning fluktuatsiyasi bilan bogʻliq boʻlgan ikkinchi had zichlik fluktsatsiyasi bilan bogʻliq boʻlgan birinchi hadning taxminan 0,5% ni tashkil etar ekan. Shuning uchun ikkinchi haddan voz kechamiz va Eynshteynning sochilgan yorugʻlikning intensivligi uchun topgan formulasini yozamiz:
(1.13) ifoda
Bu formula tushayotgan yorugʻlik polyarizatsiyalangan boʻlgan hol uchun chiqarilgan. Tabiiy nur uchun sin2𝜚 ni (1+sos2θ)/2 ga almashtirsak, (1.13) formula quyidagi koʻrinishga ega boʻladi:

(1.14) ifoda

Koʻrinib turibdiki, bu ifoda informatsiyaga juda boy formuladir. Undan sochilishning fluktuatsiyaon mexanizmi shundoqqina koʻrinib turibdi. Albatta, Eynshteynning (1.14) formulasi gazlar uchun ham ishlatilishi mumkin. Gazlar uchun

ekanligini hisobga olsak, (1.14) formula osongina (1.1) Reley formulasiga aylanadi