Skalyar hám vektorlar

Skalyar hám vektorlar. Matematik fizika hám mexanika máselelerine integral esaptı kóbinese vector kórinisinde qollaw qolay. Sonıń ushın vector analizdiń bazı bir túsinikleri menen tanısıp shıģiw maqsetke muapıq boladi. Dúnyanıń úsh ólshewli ekenligi haqıyqatqa jaqın bolıp , ol Evkid geometriyasına baģinģanı ushın maydanlar teoriyasında tiykarģı obyektler úsh ólshewli Evklid keńisligindegi túrli sáwleleniwlerden ibarat.
San mánisi menen tolıq anıqlanatuģin shamalar (mısalı, kólem, temperature, massa, tıģzlıq) skalyar yamasa skalyar shamalar , al san mánisi hám baģıtı menen anıqlanatuģın shamalar ( mısalı, jıljıw, tezlik, tezleniw, kúsh) vectorlar yamasa vector shamalar delinedi. Vektor shama degininde biz kóz aldımızģa baģıtlanģan kesindi keledi.Vektorlardi ádette latin háriplerdiń basına strelka qoyip jazamız, al háriplerdiń ózi turģan bolsa onıń uzınlıģın yamasa

korinisinde belgileymiz. Indeksli háripler ese olardıń , sáykes túrde , kósherlerine proekciyaların bildiredi. vektorınıń koordinata kósherlerine proekciyası ler, onı uzınlıģı (san mánisi) jaģınanda, baģıti jaģınan da tolıq anıqlaydı. Biz vektorlar algebrasınıń tiykarģı maģlıwmatları menen de tanısmız. hám vektorlarınıń skalyar kóbeytmesi dep

skalyar (san) dı aytılıwın esletip ótiw menen shegaralaymız, onıń kósherlerdegi proekciyalar arqalı tómendegishe ańlatıladı:
(1).
Tómende hám onnan keyin bizler saat strelkasına qarsı aylanıp shıģıwdı, yaģnıy oń koordinata sistemasın tiykar qılıp alamız. Ol jaģdayda eki hám vektorlardıń kóbeytmesi uzınlıģı bolģan hám eki kóbeytiwshige perpendikulyar, dan ģa (180⁰ dan kishi múyeshke) burılıw saat strelkasına keri kórinetuģın tárepke baģıtlanģan vector boladı; onı menen belgilenedi. Vektor kóbeytpeniń kósherlerge proekciyaları , eger oń koordinata sisteması alınģan bolsa,
(2)
boladı.