Siyosiy huquqlar

96. Siyosiy huquqlar – bu odatda, faqat shu davlat fuqarolarning huquqlaridir. Ularning davlat hayotida, davlat ishlarini boshqarishda qatnashish huquqlarini beradi.
Siyosiy huquqlariga saylov, referumdumlarida ishtirok etish, siyosiy partiya, siyosiy-ijtimoiy harakatlarga a`zo bo`lish kiradi.
Siyosiy huquqlarga mamlakat hududida yashayotgan yoki hozir bo`lgan barcha odamlar da`vo qilishi mumkin emas.
Bu O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida tegishli moddalarida belgilangan qoidalardan kelib chiqadi.
O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaning VIII bob, 32-35 moddalari “siyosiy xuquq” larni qamrab olgan.
32-modda: O`zbekiston Respublikasining fuqarolari jamoat va davlat ishlarini boshqarishda bevosita hamda o`z vakillari orqali ishtirok etish o`zini – o`zi boshqarish. Referendumlar o`tkarish va davlat organlari demokratik tarzda tashkil etish yo`li bilan amalga oshiriladi.
33-modda: Fuqarolar o`z ijtimoiy faolliklarini O`zbekiston Respublikasi qonunlariga muvofiq mitinglar, yig`lishlar va namoyishlar shaklida amalgha oshirish huquqiga egadirlar. Hokimiyat organlari faqat xavfsizlik nuqtai nazaridangina bunday tadbirlar o`tkazilishini to`xtatish yoki ta`qiqlash huquqiga ega.
34-modda: O`zbekiston Respublikasi fuqarolarikasaba uyushmalariga, siyosiy partiyalarga va boshqa jamoat birlashmalariga uyushish, ommaviy xarakatlarda ishtirok etish huquqiga egadirlar.
35-modda: Har bir shaxs bevosita o`zi va boshqalarbilan birgalikda vakolatli “davlat organlariga muassalariga yoki xalq vakillariga ariza, taklif va shikoyatlar bilan murojaat qilish huquqiga ega.

100. Erkinlik — kishining oʻz istagi boʻyicha ish tutishi. Erkinlik tushunchasi huquqshunoslik, siyosatshunoslik, etika, estetika kabi ijtimoiy bilim sohalarida keng ishlatiladi. Masalan, vijdon erkinligi, soʻz erkinligi, matbuot erkinligi va hokazo. Erkinlik — boshboshdoqlikni emas, jamiyatdagi muayyan tartibni ifodalaydi. Erkinlik insonning jamiyat oldidagi vazifani bajarishni erkin, ixtiyoriy tanlashidir. Erkinlik insonning siyosiy, maʼnaviy taʼqibdan, zoʻravonlikdan himoyalanganligini bildiradi. Erkinlik oʻz baxtini oʻzi yaratish vositasi boʻlib, insonning oʻzligini anglash darajasini ifodalaydi.

Inson erkinligi obʼyektiv shart-sharoit va vaziyatga bogʻliqdir. U mavhum emas, u doimo aniqdir. Shaxs muayyan sharoit va vaziyatda tayin imkoniyatga tayanib aniq maqsadiga erishadi. Ammo, sharoit, vaziyat va imkoniyatlarga hamma ham bir xilda ega boʻlmasligi mumkin. Maqsadga erishishda kimgadir shart-sharoit, kimgadir maqsadga erishish vositasi, kimgadir imkoniyat yetishmay qoladi. Muayyan vaziyatda va shart-sharoitda kimdir maqsadga erishish uchun erkinlikka ega boʻlishi yoki kimdir undan mahrum boʻlishi mumkin. Shaxsning erkinligini oshiruvchi omillarga u egallagan bilim va tajriba kiradi. Islom taʼlimotida insonga erkin boʻlishi uchun aqlidrok berilgan deb aytiladi. Abu Mansur Moturidiy islomdagi iroda erkinligini sharhlab, insonga berilgan aql-idrok unga oʻz xatti-harakatida yaxshilik va yomonlikni, halol va haromni, savob va gunohni, toʻgʻri yoki egri yoʻlni tanlash erkinligini berdi, bizning kelajagimiz shu yoʻllardan qay birini tanlay olishimizga bogʻliq, deb uqtirgan. Inson erkin ongli faoliyati bilan hayvondan farq qiladi. Hayvonlar shart-sharoit va vaziyatga qaramdir. Inson esa ongli ravishda maqsadga erishish yoʻlini izlaydi.

101. O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI PREZIDENTINING

FARMONI