Siyosatshunoslik yakuniy savol-javoblar Siyosat tushunchasi, mohiyati, siyosat obekti va subekti

8. Qadimgi Gretsiya siyosiy huquqiy ta'limotlar.PLATON



Siyosiy fikrlar rivojiga Platon katta hissa qo‘shgan. Miloddan

avvalgi 427-397-yillarda yashab ijod qilgan Platonning “Davlat”,

“Qonunlar”, “Sofist”, “Siyosatchi” kabi asarlarida siyosat sohasi

alohida olingan holda tadqiq qilingan.

Platon o‘z g‘oyalarini amalga oshirish imkoniyatlariga ega

boMishga intilgan edi. Siyosat nima, degan savolga Platon, «haqiqiy

siyosat - to‘g‘ri tarbiyalash yo‘li bilan fuqarolami adolatli va komil

qilib yetishtirishdir», deb javob bergan edi. Platonning fikriga ko‘ra,davlat odamlaming o‘z ehtiyojlarini qondirishlari uchun birgalikda

yashashlari, o‘zaro yordam berishlari talablaridan kelib chiqadi.

0 ‘zining «Qonunlar» asarida ideal davlatning sof ratsional

andozasini nazariy jihatdan asoslashga intilgan Platonning fikricha,

inson tabiati uch asosiy elementdan tarkib topgan: aqliy, jangarilik

va yaratuvchilikPlaton davlat shakllarining uch turini: timokratiya (harbiylar

hokimiyati), oligarxiya (oz sonli kulsorlar hokimiyati), demokratiya

(xalq hokimiyati)ni buzilgan, noto‘g‘ri shakllar deb, monarxiya va

aristokratiyaning boshqaruvini esa ma’qul boshqaruv deb hisoblaydi.

Qullar mehnatini aristokratik yoki monarxiyaga asoslangan

davlatning zarur sharti deb biladi.

9. Qadimgi Gretsiyada siyosiy huquqiy ta'limotlar. Arastu.

Ba’zi manbalarda boshqacha fikrlar keltirilgan, «siyosat»-yu-

noncha «polis», «politicos» so‘zlarining tarjimasi bo‘lib, u davlatni

boshqarish san’ati, «davlat ishlari» degan ma’nolarni anglatadi. «Si-

yosat» iborasi amaliyotda Arastuning «Siyosat» risolasi chop etilgan-

dan keyin keng foydalanishga kiritilgan. Arastu aytadiki: «Siyosat har

bir fuqaroga eng yaxshi hayot tarzini ta’minlab beradigan boshqaruv

uslubidir». Qadimgi yunon faylasufi Demokratning fikricha, «siyosat

davlatni idora etish, boshqarish mahoratidir». Aflotun siyosatni

hukm-dorlaming san’ati sifatida, ya’ni shohning odamlami (jami-

yatni) boshqarish sohasidagi bilimi va qobiliyati sifatida ta’riflaydi.

«Siyosat san’atining mohiyati,- deydi u ,- davlatning umumiy hayotini oqilona tashkil etish va olib borish qobiliyatida, siyosiy «matoni»

to‘qish qobiliyatida namoyon bo‘ladi».